Ginekolog lukmanyndan

Aýalda jynsy islegiň (lukmançylykda "libido" diýilýär) peselmegi ýygy duş gelip, hemişe saglyk ýagdaýlaryň üýtgemegine bagly bolmaýar. Umumy beden we aýal jyns agzalaryň keselleri bilen bir hatarda, ruhy-emosional durkuň üýtgemegi (ruhy ýagdaýyň bozulmagy, dowamly stres, ýadawlyk we baş.) hem bu islegi peseldip, maşgala gatnaşyklaryna täsir edip bilýändir.

Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň websaýtynyň reproduktiw saglyk bölüminde erkek kişiler üçin jynsy gatnaşyklar arkaly geçýän keseller, maşgalany meýilleşdirmek we göwrelilik barada maglumatlar ýygyndylary çap edilen. Bu ýygyndylar köpçülige elýeterli we tölegsiz ýükläp alyp bolýar.

Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň websaýtynyň reproduktiw saglyk bölüminde aýal-gyzlaryň her ýaşda nähili saglyk meselelerinden ägä bolmalydygy we haýsy öňüni alyş barlaglaryndan geçmelidigi barada maglumatlar ýygyndysy çap edilen. Bu ýygyndy köpçülige elýeterli we tölegsiz ýükläp alyp bolýar.

Palliatiw kömek agyr kesele duçar bolan pasiýentleriň we olaryň maşgalalarynyň ýüküni ýeňledip, durmuş hilini gowulandyrýar.

Palliatiw kömek kimlere gerek?

Durmuşynyň hiline täsir edýän ýa-da juda ynjalyksyzlyga salýan agyr keselden ejir çekýän islendik adam palliatiw kömekden peýda tapyp biler. Köplenç palliatiw kömege mätäç adamlaryň hroniki keseli bolýar: ýürek-damar keselleri, rak keselleri, hroniki dem-alyş ýollarynyň keselleri, AIDS we süýji keseli. Başga-da ençeme keseller palliatiw kömegi talap edip bilýärler, meselem, böwrek durmasy, demensiýa, dermanlara durnukly inçekesel, ýaýraň skleroz we rewmatoid artiti.

Wagt geçip çagalar ulaldygyça, ýaşuly, gartaşan maşgala agzalary – ene-ataň, daýyň, daýzaň barada alada etmek wajyplygy ýüze çykýar. Ýaşuly agzalaryň saglygyna ýerlikli ideg etmek, olaryň gün tertibini tertipleşdirmäge kömek etmek, dogry iýmitlenme endigine uýgunlaşdyrmak, psihiki saglygyna üns bermek – bularyň ählisi olaryň ömrüni uzaldyp, özlerini bagtly duýmaga ýardam edip bilýär.

Iýmit zäherlenmesi haçanda adam mikroblar ýa-da beýleki zyýanly bakteriýalar bilen zäherlenen iýmit ýa-da içgi kabul edende döreýän keseldir. Alamatlary köplenç zäherlenen iýmiti iýeniňden birnäçe sagadyň ýa-da birnäçe günüň içinde ýüze çykýar. Esasy alamatlar:

Meniň goňşym, iki çaganyň atasy: "Men hemişe işde bolmaly. Çagalarym aç däl. Ilden kem iýenoklar, ilden kem geýenoklar. Olary zada zar edemok. Olary diňläp, gepleşip oturmaga meniň wagtym hem ýok" diýip, öz atalyk borjunyň dogry ýerine ýetirilýändigini belleýär. Ýöne, şahsyýeti diňe maddy baýlyklar kemala getirmeýär ahyryn.

Çagaň bilen içgin we pozitiw söhbetdeşlik çaganyň bilmeýän soraglaryna jogap tapmaga, özüne bolan ynamyny güýçlendirmäge, öz ýalňyşyny wagtynda anyklamaga, başgalar bilen gatnaşyk açmaga, öz arzuwlaryny amala aşyrmaga kömek edýär. Çaga ene-atasyna imrinmäge, olaryň başdan geçirýän ýaşaýyş kynçylyklaryna gowy düşünmäge, olaryň içki dünýäsine aralaşyp, maşgala gatnaşyklaryny öwrenmäge, olary hormatlamaga mümkinçilik berýär. Ene-atanyň beren maslahaty ýa-da ýerlikli aýdan belligi köp ýyllardan soň hem kompas kimin durmuşda dogry ýoly tapmaga kömek edýär.

Endometrit – ýatgynyň içki gatlagynyň (endometriý) sowuklama keselidir. Ýatgynyň içki gatlagyny düzýän öýjükler aýbaşy halkasynyň doly düzülmegini, şeýle hem önelgelilik ukybynyň ýerine ýetirilmegini üpjün edýärler. Endometriý gatlagy aýbaşynyň kadaly gelmegi, çaga düwünçegiň berkäp galmagy üçin şertler döredýändir. Şol sebäpden hem, endometrit keselini wagtynda we doly bejermek wajypdyr.

Maşgala gurmak gyzdan hem, oglandan hem uly jogapkärçiligi talap edýär. Maşgalada ýaşamak günsaýyn jogapkärli çözgütleri gözlemegi, öz endikleriňi üýtgetmegi, başgalaryň aladasyny etmegi, köplenç hem maşgala bähbitlerini özüňkiden ýokary goýmagy talap edýär.

Ýatgy boýunjygynyň displaziýasy ragyň öňýanyndaky kesellere degişli edilýän bolsa-da, ol hemişe rak keseline öwrülmeýär. Wagtynda ýüze çykarylyp bejerilen ýagdaýynda, onuň raga öwrülmeginiň öňüni alyp bolýandyr. 

Kada görä, ýatgy boýunjygyny örtýän köpgatlakly ýasy epiteliý aýdyň araçäkli gatlaklara bölünendir. Edil önümleriň gatlak-gatlak goýlup işdäaçar taýynlanyşyny göz öňüne getiräýiň. Iň aşaky gatlak-bazal, soň parabazal, soň aralyk gatlak, ondan soň epiteliniň üstki gatlagy tapawutlandyrylýar. Ýatgy boýunjygyny örtýän epiteliýada döreýän kadasyz üýtgemeleri III derejä bölýärler: