Okyjydan sorag:

Salam. Men 19 ýaşymda (gyz). Men hiç wagt seksual oýanma duýmadym. Seksual duýgulary oýaraýmaly ýagdaýlar köp başymdan geçdi. Ýöne seksual oýanma ýok. Bu ýagdaý meniň akyl saglygyma we gatnaşygyma zyýan ýetirýär. Bu bir kadasyzlykmyka? Kömek edip bilersiňizmi?

Jynsy gatnaşyga giresiň gelmese ondan ýüz öwürmegiň iň ýönekeý ýoly "Ýok" diýmekdir. Bedeniň bilen bagly ähli zatlarda soňky karara özüň gelmelisiň. Eger öň jynsy gatnaşykda bolan bolsaňam, "bolýa" diýen bolsaňam, islendik wagtda pikiriňi üýtgedip, "dur" ýa "ýok" diýip bilersiň. Ýoldaşyň hem seniň kararyňa hormat goýmalydyr.

AIW-ýokançlygyna barlagy degişli Saglyk öýleriňiziň ginekologiýa we urologiýa otaglarynda, deri-weneriki merkezinde we ýaşaýan şäheriňiziň AIDS Merkezinde geçip bolýar.

AIW-ýokançlygy öpüşmek arkaly ýokuşyp bilmeýär. Çünki tüýkülikde onuň ujypsyz mukdary saklanyp, ol wirus göterijiligine getirip bilmeýär. Şeýle hem, tüýkülikde saklanýan ferment wirusy gowşatmaga kömek edýär.

AIW (adamynyň immunodefisit wirusy, rusca ВИЧ) – adama ýokuşanda AIW-ýokançlygy keseli ýüze çykýar.

AIDS (rusça СПИД) – bu AIW-ýokançlygynyň iň soňky tapgyrydyr. AIDS keselinde immun ulgamynyň bozulandygy we ýokançlyklara garşy göreşip bilmeýändigi üçin adam her dürli agyr ýokançly keseller bilen keselleýär.

Uçuk (gerpes) – wirusly kesel bolup, özboluşly toppaklaýyn düwmejikli örgünleriň derä we nemli örtüklere örmegi bilen häsiýetlidir. Köplenç bu wirus derini, gözleri, daşky jyns agzalary zeperlendirýän bolsa, has agyr ýagdaýlarda merkezi nerw ulgamy hem şikeslendirip bilýändir.

Adamda uçuk wirusynyň 8 sany görnüşi gabat gelýändir. Onuň I (ýönekeý uçuk) görnüşi agzyň töweregini zeperlendirse, II görnüşi jyns agzalaryň uçukly zeperlenmeleriniň sebäbi bolýar. Ýokançly mononukleaz, garamyk, gurşawly lişaý ýaly ünsi we bejergini talap edýän keselleri hem uçugyň görnüşleri döredýändir.

Adatça jynshananyň ýiti ysy bolmaýar. Ýaramaz, ýiti ysyň döremegi ýokançlyklaryň täsiri bilen sowuklama keselleriň döreýändiginden habar berýär:

Balygyň ysy – jynshananyň kadaly bakteriýalar toplumynyň düzüminiň bozulandygyndan habar berýär we bu ýagdaý "bakterial waginoz, jynshananyň disbakteriozy" diýlip atlandyrylýar. Bu ýagdaý gardnerella diýilýän bakterialar köpelende ýüze çykýar.

Gatygyň ýa-da turşan süýdiň ysy ýaly turşumtyl ys – kömelejikleriň täsiri bilen kandidoz keselinde döreýär. Bölünip çykmalar ak, digir-digir görnüşde bolup, jyns agzalarynda gijileme döredýär.

Ujytdan diňe seksual gyjynmalarda, jynsy gatnaşygynda, gijeki "şeýtan oýnamalarda" (pollýusiýada), peşew etmeden soň we täret edilýän wagty ýüze çykýan bölünip çykmalar kada hasaplanýar. Ondan başga halatlarda döreýän nemli, iriňli, ganly, ysly bölünip çykmalar keselleriň alamatlary hasaplanyp, oglanlara lukmana ýüz tutmaga sebäp bolmalydyr.

Eger jynsy gatnaşyk (prezerwatiwsyz) goragly geçirilmese, bir jynsy gatnaşykda jynsy gatnaşyklar arkaly geçýän keselleriň birnäçesi ýokuşup bilýändir. Diňe prezerwatiw ýokanç kesellerden we islenilmedik göwrelilikden goraýandyr. Bu keseller bakteriýalar, wiruslar, kömelejikler, ýönekeýler we mugthorlar arkaly döreýär.

Bakteriýa ýokançlyklary:

Merezýel (sifilis) – jyns gatnaşyklary arkaly geçýän howply, dowamly kesel bolup, jyns agzalaryndan başga-da, içki agzalary we beýnini zeperläp, dürli gaýraüzülmelere getirip bilýändir.

Kontraseptiw serişdeleri sen ýaşaýan ýeriň dermanhanalaryndan alyp bilersiň. Ondan başga hem, Saglyk Öýlerinde lukmanlar tarapyndan saglyk ýagdaýy boýunça kontraseptiw serişdelere mätäç ýetginjekler kesgitlenip, olara ýaramly serişdeler mugt berilýändir.

Kontraseptiw serişdeler üçin dermanhana ýüz tutmazdan öň, özüňe ýaramly görnüşini saýlamak üçin lukmanyň maslahatyny almagy ýatdan çykarma!