ALKOGOL ZÄHERLENMESI: SEBÄPLERI, OŇA MAHSUS BOLAN ALAMATLAR WE BERILMELI ILKINJI KÖMEK

Köp halklaryň medeniýetinde alkogol içgileriň kadaly kabul edilmeginiň däp bolup galmagy, onuň täsiri bilen bedeniň zäherlenmesiniň has ýygy düş gelmeginiň sebäbi bolup durýandyr. Bu zäherlenmäniň saglyga ýaramaz täsir edip, ençeme dowamly gaýraüzülmelere getirip bilme howpy, oňa mahsus bolan alamatlary anyklamaga we ilkinji kömegiň berliş usullaryny bilmäge bolan talaby ýüze çykarýandyr.

Derman senagaty alkogol zäherlenmesiniň bejergisi üçin netijeli bolup biljek dermanlaryň dürli görnüşini öndürýär. Ýöne zerur bolan wagtynda olaryň elýeterli bolmazlygy hem mümkindir. Şonuň üçin, elýeterli serişdelerden we usullardan peýdalanyp, öý şertlerinde ilkinji kömegiň berlişini bilmek wajypdyr.

Alkogol zäherlenmesine mahsus bolan alamatlar

Alkogol zäjerlendiriji möçberde kabul edilenden soň, narkotik serişdesi höküminde döredýän keýpliligi düýma duýgusy çalt gecýär we zäherlenmäniň netijeleri ýüze çykyp başlaýar. Onuň birinji tapgyry şu aşakdaky alamatlar bilen kegitlenilýär:

► Ele ýelmeşýän der;

► Adamyň ýüzüniň we gözüniň gyzarmagy;

► Gaýtarmak;

► Arterial we kelle gan basyşynyň ýokarlanmagy.

Ýarawsyzyň ýagdaýy barha beterleşip:

♦ Dem alşyn bozulmagy zerarly göz göreji giňelýär;

♦ Kislorod yetmezçiliginiň alamaty höküminde dodaklaryň gögermegi ýüze çykýar;

♦ Damar urgusy ýokarlanyp başlaýar;

♦ Gan basyşy peselýär;

♦ Ýüregiň işleýşiniň bozulmalary ýüze çykyp başlaýar;

♦ Gaýtarma netijesinde iýmit galyndylaryň dem alyş ýollaryna düşmegi sebäpli, köplenç bogulma ýüze çykýp biler.

Dem alyşyň durmagy we ýüregiň işiniň bozulmagy zerarly, ölüm ýagdaýy ýüze çykyp biler.

Ilkinji kömegiň berliş aýratynlyklary

Lukmanlar gelmezden öň, alkogol bilen žaherlenen adamyň ýagdaýyny ýeňilleşdirmek maksady bilen, ilkinji kömege degişli edilýän ähli çäreleri geçirmek zerurdyr:

► Ilkinji zerur geçirmeli çäre – alkogolyň gana düşmegini duruzmakdyr. Onuň üçin adamyň gaýtarmagyny gazanmalydyr. Bu maksat üçin kaliý permanganatynyň erginini (margansowka) ulanyp bolar. Birnjiden, margansowka ergini aşgazanyň nemli bardasyna berkidiji täsirini ýetirse, ikinjiden, ol gaýtarmak refleksini ýüze çykarýandyr.

► Alkogolyň galyndysyny aýyrmaga enterosorbentler, meselem, işjeňleşdirilen kömrüň ulanylmagy kömek edip biler. Kömür beden agramynyň her 10 kg-na 1000 mg. mukdarda berilýär. Öýdäki derman gutuda saklanmaga maslahat berilýän polifepan ýa-da polisorb has hem netijeli täsir edýär.

► Aşgazan arassalanylandan son, 20-30 gram mukdarda natriniň sulfatyny kabul etmek hem peýdaly bolup biler.

► Näsaga duz garylan suwy içmeklik maslahat berilýär. (1 litr suwa 4-6 çay çemçesi möçberde duz goşmaly).

► Alkogol zäherlenmesiniň ýeňil görnüşlerinde kelle agyryny gowşadýan agyrsyzlandyryjy serişdelerden peýdalanyp bejergi bermek bolýar. (parasetamoldan peýdalanmak gadagan!)

► Bedende madda çalşygyny güýçlendirmek üçin askorbin, limon ýa-da ýantar turşusyndan peýdalanylýar. Bu dermanlar, esasanda ýantar turşusy alkogol zäherlenmesiniň alamatlaryny çalt aýyrýandyr.

► Alkogol zäherlenmesi netijesinde üşütmäniň ýüze çykmagy sebäpli, syrkawy ýylatmak üçin gerekli bolan çäreleri görmek zerurdyr. Onuň üçin syrkawy gyzgyn zada dolamaklykdan we grelkanyň (içi suwly rezin haltajyk) kömegi arkaly ýylatmakdan peýdalanylýar.

► Dem alyşy we ýüregiň kadaly işini ýola goýmaklyk üçin zäherlenen adama içgileri beriň: goýy demlenen narpyz goşulan çaý ýa-da kofe, minerallaşdyrylan suw. Içgiler zeper ýeten adamyň bedeninde toplanan zäherleri çalt çykarmaga kömek eder.

Ýokarda häsiýetlendirilip geçilen howply ýagdaýdan başga-da, baýramçylyk günleriniň şagalaňly oturlyşyklaryndan soň, alkogol içgileriniň ýaramaz täsirini (halk arasynda bu ýagdaý "pohmelýe" diýip atlandyrylýar) başdan geçirmeýän ýok bolsa gerek. Bu ýagdaý spirtiň suwsuzlandyryjy täsiri bilen ýüze çykyp, ýürek bulanma, kellagyrylar, başyň aýlanmagy ýaly alamatlar bilen häsiýetlendirilýändir. Bu ýagdaý bilen göreşmekligiň köp usullaryny maslahat berip bolar:

♦ Gowy ukyňy alyp turma – iň peýdaly usullaryň biridir. Ukydan turup, gyzgyn suwly duş kabul ediň we köpräk suw içiň. Nahar iýmäge, ylaýtada, gyzgyn çorbalary we gaýnatmalary kabul etmäge çalşyň.

♦ Köplere oýandyryjy içgiler bolan kofe, goýy demlenen gara çaý, koka-kola içgisini içme ýaramly bolup biler. Şonuň ýaly-da, arassa bal bilen pyrtykalyň, tomatyň şiresini garma, duzlanan hyýar, yogurt, gatyk içme bu alamatlardan dynmaga kömek edip bilýändir.

♦ Biraz duz sepip ter pomidory iýiň.

♦ Bir çig ýumurtgany gowy edip garyň we oňa 1 çaý çemçe sirke, duz, burç goşup bir gezekde içiň.

♦ Derman serişdelerinden, bu maksat üçin ýörite niýetlenen Alko-Zeltser, Antipohmelin, Alko-Prim serişdelerini kabul edip bolar. Bu alamatlardan dynmaga eredilýän aspirin, sitramon serişdeleri hem netijeli kömek edip bilýändir. Şagalaňly gijeden soň, kömrüň 6-8 gerdejigini, no-şpanyň 2 we aspiriniň 1 gerdejigini kabul etme size alkogolyň täsirinden dynmaga kömek eder. Bu maksat üçin Askofen, Kofisil-Plýus serişdeleri hem ulanylýandyr.

♦ Agyzdan gelýän ysy aýyrmak üçin B6 witamininiň 2 ampulasyny ýarym stakan suwa garyp birden içmelidir.

Alkogolyň ýaramaz täsirini azaltmak we onuň bilen zäherlenme alamatlaryndan dynmak üçin birnäçe usullary sanap geçip bolar:

► Öň bellenişi ýaly, kömrüň gerdejikleri alkogoly sorup alyp, onuň gana düşmeginiň öňüni alýarlar. Aragyň birinji bulguruny kabul etmezden 10-15 minut öň onuň 2-4 gerdejigini kabul ediň. Soňra her 1 sagatdan 2 gerdejigi kabul ediň. Almagel serişdesi hem edil şeýle täsirli bolup, ony alkogoly içmezden 15 minut öň, 2-3 çemçeden kabul etme maslahat berilýär. Bu mukdary her ýarym sagatdan içseňiz, siz asla serhoşlyk ýagdaýa uçuramaýarsyňyz.

► Alkogol içgileri içmezden öň süýdüň 1 stakanyny kabul ediň.

► Içgileri kabul etmezden ýarym-bir sagat öň ýarmaly, greçkaly, süleli bulamaklary iýseňiz, siz asla-da serhoş bolmarsyňyz.

Alkogol içgileriniň bedene ýetirýän ýaramaz täsirinden dynmagyň dürli usullary elýeterli bolsa-da, olary kabul etmekden saklanmagyň ýa-da belli bir çäkliligi saklamagyň möhümdigini belläsimiz gelýär.