BIZ NÄME ÜÇIN SYPAÝYLYGYMYZY ÝITIRDIK?

...Awtobusda adam köpdi. Olar awtobusyň dymyk salonynyň içinde biri birine söýenşip diýen ýaly durdylar. Ulag durmaly duralgasyna ýakyn geleninde salonyň ortasyndan ýol torbalaryny göterip, öňündäki adamlary itip gelýän orta ýaşan daýzanyň meni hem yzymda duran adamlara tarap itip, aýagymy basyp gidenini duýup galdym. Adamlar daýzanyň gödek hereketine gatyrgandylar, emme daýza olara barmysyň hem diýmedi. Men bolsa, eger daýza ýol berilmegini sorap: "Men geçäýin" diýip haýyş eden bolsa hem adamlaryň onuň haýyşyny bitirjekligi barada pikirlendim. Meniň aýagymyň agyrsynyň aýrylmagy üçin bolsa daýzanyň "Bagyşla!" diýen jümlesiniň ýeterlik boljakdygy barada oýlandym. Adamda näme göwün bar?...

Näme üçin müşderilerini garaşdyran edara gullukçysy: "Garaşdyranym üçin bagyşlaň!" diýmegi özüne kiçilik bilýär? Näme üçin öňümizde gapyny açyp berýän adama "Minnetdar!" diýip ýylgyrmagyň ýerine, biz soky ýuwdan ýaly (men şeýle pursatlara köp duş geldim) bolup geçip gidýäris. Näme üçin awtobusa eli ýükli giren aýalyň ýükini göterşip, öz oturan ornuny beren ýaş ýigit (ol ýaş bolsa hem) "Sag bol!" diýen söze mynasyp bolup bilmeýär?

Biz biri-birimize bolan hormaty ýitirýäris. Şonuň bilen bilelikde bolsa sypaýylygy hem unutdyk. Belki-de biziň köpümizde ol aslynda hem ýokdur? Bizi bu häsiýet bilen terbiýelän däldirler? Maşgalada hemişe sögülip terbiýelenen, hemişe kemsidilen we şahsyýet deňinde görülmedik çagadan ulalanda sypaýy, mylakatly häsiýetli adam ýetişmezmikä diýip pikir edýärin. Biziň köpümiz sypaýylyga gerekmejek häsiýet höküminde garaýarys we ony suwjuklygyň, gowşaklygyň, baş egmegiň ýa-da ýaýaplamagyň alamaty höküminde kabul edýäris. Şonuň üçin edara ýolbaşçylaryna bu häsiýet aslynda hem tanyş däl, olar sypaýy bolmakdan çekinýärler. Biz hemişe eklenjiň, pul gazanmagyň, öz maddy hyýallarymyzy amala aşyrmagyň aladasynda. Biziň ýanymyzdaky adamlar bilen mähirli gatnaşyklary gurnamaga, olara ýakymly duýgulary, ünsi peşgeş bermäge wagtymyz hem, islegimiz hem ýok. Biziň käbirlerimiz bolsa bu häsiýeti diňe işimizi bitirmek üçin ýa-da wagtlaýyn garaşly adamymyza ýakynlaşmak üçin ulanýarys.

Sypaýylyk näme?

Sypaýylyk:

► Ol medeniýetli we inçeden sözleýiş, özüňi dogry alyp barma we öz hereketleriňi sazlaşykly gurnama;

► Ol islendik pursatlarda hem mähirli gepleşme we hereket etme ukyby we islegidir;

► Ol gatnaşyk edýän adamlaryňa (maşgalada, işde) bildirýän adaty hormatyň, gatnaşyklary saklamak üçin bildirýän tagallaň;

► Ol adamyň özüni alyp baryş kadalarynyň dogrulylygynyň, bilimliliginiň we içki dünýäsiniň gözelliliginiň dogry sazlaşmagydyr.

Iň esasy hem-ol adamynyň içki dünýäsiniň medeniýetliligidir. Öz içki dünýäňe bu häsiýeti "ýugurmak" üçin sen hemişe öz üstüňde işlemeli bolarsyň.

Gatnaşyklarda sypaýylyk saňa nähili kömek edip biler?

Sypaýylyk:

♦ Islendik pursatlardan hem dogry baş alyp çykmaga, dogry hereket etmäge mümkinçilik berýär;

♦ Özüňi "elde saklamaga" kömek edýär;

♦ Ol seniň iň kämil adamçylyk häsiýetleriňi bildirmäge mümkinçilik berýär, olary başgalara aýan edýär;

♦ Ol adamlara seniň bilen gatnaşykdan, sözleşmekden kanagatlanma, mähirli duýgulary berýär;

♦ Ol seni gödek bolmadan azat edýär.

Sypaýylygy özüňde nähili terbiýeläp bolýar?

• Jemgyýetde özüňi alyp barmagyň kada-düzgünlerini öwreniň we oňa eýerjek boluň. Rus dilinde oňa "etiket" diýilýär. Ol düzgünlere eýerip adam özünde sypaýylyk, mylakatlylyk häsiýetleri terbiýeleýär.

• Okamak. Her bir köp okan adam sypaýy däldir – ýöne her bir sypaýy adam okaýandyr. Adamyň gözýetimi näçe giň boldugyça, şonçada ol töweregini gurşap alýan adamlara hormat bilen garaýandyr: şonçada ol özünde sypaýylygy terbiýelemä ýakyndyr.

• Adamlar bilen sözleşmegi öwreniň. Adamynyň gepini bölmän, ünsli diňlemäni öwrenmek bilen adam özünde sypaýylyk häsiýetini terbiýeleýär.

• Sözleşiň. Sypaýy we medeniýetli sözleşmegi siz diňe sypaýy adam bilen gepleşme arkaly öwrenip bilersiňiz.

...Şu gün ir çagy işe barýakam, goňşym: "Işe ugradyňmy? Ertiriň haýyrly bolsun!" diýip ýylgyrdy. Men onuň dogrudan hem haýyrly boljagyna ynandym.

Ýazan: Selbi Myradowa