Üns ber! Biziň saýtymyzyň esasy maksady Siziň saglyk babatdaky gözýetimiňizi giňeltmekdir. Şonuň üçin-de, saýtyň sahypalarynda berilýän maglumatlaryň esasynda öz-özüňi bejermek maslahat berilmeýär. Öz-özüňi bejermeklik düýpli kynçylyklara uçradyp, janyňyza howp salmagy ähtimal. Lukmanlar saýtyň üsti bilen size bejeriş berip bilenoklar. Lukmanlaryň jogaplary, makalalar, jemgyýetçiligiň teswirleri diňe maslahat hökmünde kabul edilmeli.
Bir gezek Instagramda köp yzarlaýjysy bolan bir gyz öz suratynyň başga bir sahypada rugsatsyz paýlaşylandygyna gaharlanyp, zeýrenipdi. Şeýle ýagdaýa düşen ýene bir gyz bolsa, uzak wagt geçmänkä sahypasyny ýapdy. Instagramda ýa-da beýleki sosial saýtlarda diňe gyz-gelinleriň suratlaryny paýlaşýan sahypalar bilen hemmämiz tanyşdyrys. Eýsem şol suratlary post edýän adminler suratlaryň eýelerinden rugsat alýarlarmyka? Ol suratlary nireden tapýarlarka? Sosial saýtlarda suratlary esasan köp yzarlaýjy gazanmak üçin ulansalar, olary başga ýerlerde has bet niýetler üçin ulanyp bilmezlermi?
Sen çagaňa gygyrýarmyň? Men Türkmenistanda çaga gygyrylmagyna köp şaýat bolýaryn. Ene-atalar mundan utanmaýarlar, tersine muny adaty zat ýaly görýärler. Meniň goňşularym çagalaryna gygyrýarlar, mugallymlar okuwçylaryna gygyrýarlar, dükanda nätanyş adamlaryň arasynda ene-atalar çagalaryna gygyrýarlar... Hiç kim muny ýalňyş hasaplamaýar.
Gynansamam, menem öz çagalaryma gygyrýaryn... Emma men gygyranymdan soň gaty gynanýaryn. Çagamyň gözünde gorky göremde özümi erbet ene hasaplaýaryn. Şonuň üçin hem, çaga gygyrmazlygyň ýollaryny gözleýärin.
Adamyň ömründe iň bir bagtly pursatlaryň biri bolan durmuş toýy patriarhal (hojalykda we jemgyýetçilik gatnaşyklarynda erkek kişiniň agalyk etmegi) ýörelgelere eýerýän ýurtlardaky gyzlar üçin köplenç garabasma öwrülýär. Häzirki günlerimize çenli ene-atasynyň islegi boýunça nikalaşmak giňden ýaýran Azerbeýjanda gadymy adatlar sebäpli bu şatlykly gün gelin üçin psihiki we fiziki ezýet bolup, onuň täsiri ençeme ýyllap dowam edip bilýär.
"Toýdan soňra ol öňümde eşiklerini çykaryp başlanda, men gorkdum” diýip, Elmira özüniň ilkinji toý gijesini ýatlaýar (gahrymanyň haýyşy boýunça ady üýtgedildi). Indi durmuşa çykandygyma we ýagdaýlaryň hem şeýle bolmalydygyna düşünsem-de, hiç rahatlanyp bilmedim – diňe şol wagt özümiň hem eşiklerimi çykarmalydygymy bilýärdim".
Biz türkmenler garybrak, gowşagrak ýa-da ýarawsyzrak adamlara elmydama seresaply çemeleşip gelýäris. Şol sebäpli hem, türkmenler maýyplyk barada gürrüň edenlerinde "pahyr, görgüli" ýaly sözleri ulanyp, seslerini peseldip gürleýärler. Eger maýyplara bolan şeýle garaýyş dowam etse, men ýagdaýyň üýtgemejegine, diňe beterleşjekdigine şübhelenmeýärin. Sebäbi olary "pahyr" we "kömege mätäç" hasaplap, jemgyýetden çetleşdirmegi dowam etmek ýagdaýlary üýtgetmekden has aňsat.
Aýbaşydan galma ýazyjy Darsi Steinkä agyr urgy boldy. Ony wagtal-wagtal bedeninde döreýän gyzzyrmalar we ukusyzlyk birahat edýärdi. Depressiýa ysgyndan gaçyrýardy. Üstesine jemgyýetiň "aýbaşydan galan aýallar jynsy gatnaşyklar bilen gyzyklanmaýarlar" ýaly ynançlary ony hasam gazaba mündürýärdi.
"Göwnüme bolmasa, biziň ýaşaýan dünýämizde, erkekleriň agalyk edýän dünýäsinde, zenanlaryň gadyr-gymmatyny esasan olaryň seksuallygy we eneligi kesgitleýär," diýip, Steinke gürrüň berýär. "Aýbaşydan galmaklyk köp zenany utanç duýgusyna gaplaýar".
"BBC (Bi-bi-si)" habarlar kompaniýasynyň geçiren barlagyna görä, bütin dünýäde soňky on ýylyň içinde "göwreliligi bes etmek üçin tabletkalar" ady bilen internetde edilýän gözlegler iki esse köpeldi. Bu hilli gözlegler esasan aborta berk çäklendirme goýýan ýa-da ony düýbünden gadagan edýän ýurtlarda has köp edilýär.
Aýallar tabletkalary internetden satyn alyp ýa-da "WhatsApp" aragatnaşyk ulgamynda biri-biri bilen maslahatlaşyp, gadagan edilen serişdeleri almak üçin täze tehnologiýalardan gün geçdikçe has köp peýdalanýarlar.
Soňky wagtlar daş-töweregindäkileriň kömegine mätäç ildeşlerimiz baradaky maglumatlar sosial ulgamlarda has ýygy-ýygydan ýüze çykýar. Köplenç olar agyr keselli türkmenistanly näsaglar bolup, olaryň daşary ýurtda gymmat bejergi almaga maddy mümkinçiligi ýok. Biziň ak ýürekli we duýgudaş adamlarymyz hemme kişä elmydama elinden gelýän kömegi etmäge çalyşýar. Emma mätäçlere hakykatdan-da kömek etmek we bu işi dogry amala aşyrmak üçin haýyr-sahawatyň esasy ýörelgelerine düşünmek gerek.
Ýarym million adamda geçirilen genetiki analiziň netijeleri gomoseksuallyga hiç bir geniň jogapkär däldigini görkezdi.
Beýik Britaniýadaky Biobankyň we Amerikadaky 23andMe atly biotehnologiýa kompaniýasynyň maglumatlary ulanylyp, ylmy barlag işi geçirildi we netijeleri "Science" žurnalynda çap edildi.
Birmeňzeş jynsly adamlaryň pynhan gatnaşykda bolmagynyň käbir genetiki utgaşmalar bilen baglanyşyklydygynyň üsti açyldy, emma genetiki faktorlar gomoseksual häsiýetleriň diňe 25 göterimini kesgitlediler.
Çölleşme – bu ekine ýaramly ýeriň ekine ýaramsyz ýere öwrülmegidir. Çölleşme dörände ekin ekmek, mallary iýmitlendirmek, hasyl ýygnamak kynlaşýar. Çölleşmä adamlaryň ýeri üznüksiz we jogapkärçiliksiz ulanmagy sebäp bolýar. Haçanda aşakdaky ýagdaýlar ýüze çykanda ýeriň hasyllylygy peselýär:
Ýoldaş 2: (Şyrk! Şyrk! Kafeniň içini surata alyp başagaý).
Ýoldaş 1: Näme zakaz etsem diýýäň?
Ýoldaş 2: Gel ilki selfi alaly. Şu günüň dowamynda eýýäm 8 sany tanyşym selfi post edipdir. Bulara seret! Gel bizem özümiziňkini goýaly. Biz näme olardan kemmi?!
Ýoldaş 1: Selfä wagt tapylar-la. Biz bu ýere naharlanmak, bilelikde wagt geçirmek üçin geldig-ä.
Ýoldaş 2: (Telefony bilen başagaý. 30 sekunt soňra) Hä, maňa bir zat diýdiňmi?
Использование и распространение материалов рекомендуется, однако, воспроизводство и публикации копий материалов не могут быть использованы в коммерческих целях. Дальнейшее использование разрешается в соответствии с условиями лицензии Creative Commons.
Use and dissemination of the materials is encouraged; however, reproduction and cross-posting of copies may not be used for commercial purposes. Further usage is permitted under the terms of the Creative Commons License.
Materiallary ulanmak we ýaýratmak maslahat berilýär. Emma materiallaryň göçürme nusgalaryny gazanç maksady bilen gaýtadan işläp çap etmek gadagandyr. Bu materaillary mundan beýläk Creative Commons lisenziýasynyň şertlerine laýyklykda ulanmak rugsat edilýär.
Bir gezek Instagramda köp yzarlaýjysy bolan bir gyz öz suratynyň başga bir sahypada rugsatsyz paýlaşylandygyna gaharlanyp, zeýrenipdi. Şeýle ýagdaýa düşen ýene bir gyz bolsa, uzak wagt geçmänkä sahypasyny ýapdy. Instagramda ýa-da beýleki sosial saýtlarda diňe gyz-gelinleriň suratlaryny paýlaşýan sahypalar bilen hemmämiz tanyşdyrys. Eýsem şol suratlary post edýän adminler suratlaryň eýelerinden rugsat alýarlarmyka? Ol suratlary nireden tapýarlarka? Sosial saýtlarda suratlary esasan köp yzarlaýjy gazanmak üçin ulansalar, olary başga ýerlerde has bet niýetler üçin ulanyp bilmezlermi?
Sen çagaňa gygyrýarmyň? Men Türkmenistanda çaga gygyrylmagyna köp şaýat bolýaryn. Ene-atalar mundan utanmaýarlar, tersine muny adaty zat ýaly görýärler. Meniň goňşularym çagalaryna gygyrýarlar, mugallymlar okuwçylaryna gygyrýarlar, dükanda nätanyş adamlaryň arasynda ene-atalar çagalaryna gygyrýarlar... Hiç kim muny ýalňyş hasaplamaýar.
Kawkazyň gadymy toý däpleriniň henizem gyzlaryň yzyna düşüşi
Aýbaşydan galma ýazyjy Darsi Steinkä agyr urgy boldy. Ony wagtal-wagtal bedeninde döreýän gyzzyrmalar we ukusyzlyk birahat edýärdi. Depressiýa ysgyndan gaçyrýardy. Üstesine jemgyýetiň "aýbaşydan galan aýallar jynsy gatnaşyklar bilen gyzyklanmaýarlar" ýaly ynançlary ony hasam gazaba mündürýärdi.
Makalanyň 
Soňky wagtlar daş-töweregindäkileriň kömegine mätäç ildeşlerimiz baradaky maglumatlar sosial ulgamlarda has ýygy-ýygydan ýüze çykýar. Köplenç olar agyr keselli türkmenistanly näsaglar bolup, olaryň daşary ýurtda gymmat bejergi almaga maddy mümkinçiligi ýok. Biziň ak ýürekli we duýgudaş adamlarymyz hemme kişä elmydama elinden gelýän kömegi etmäge çalyşýar. Emma mätäçlere hakykatdan-da kömek etmek we bu işi dogry amala aşyrmak üçin haýyr-sahawatyň esasy ýörelgelerine düşünmek gerek.
Iki sany ýoldaş kafe gidýärler.
