Russiýanyň sebitleriniň köpüsinde kofe kapsulalary, diş pastasynyň gaplary, doňdurylan önümleriň paketleri, kofe stakanlarynyň gapaklary we beýleki bir gezek ulanylýan plastikler gaýtadan işlenmeýär.

"Greenpeace" guramasynyň Russiýa degişli bölümi "Açyk sikl ykdysadyýeti: plastigi gaýtadan işleme mümkinçiligini öwrenmek" atly täze hasabaty bilen tanyşdyrdy. Hünärmenler tarapyndan "Galyndysyz" atly geçirilen gözleg-anyklaýyş işlerine görä, taslamanyň hünärmenleri gündelik durmuşda köp duş gelýän we gaýtadan işlenmesi kyn bolan bir gezek ulanylýan harytlaryň we daşlyklaryň sanawyny düzdüler. Olar: ýag we süýt gaplary, gatyk ýa-da gaýmak stakanlary, plastik gap-gaçlar we gurallar, diş pasta we krem ​​üçin gaplar, etiň aşagyndaky penoplast tabaklar we başgalar.

Haçan, nädip beýle semredik? Şahsy pikir

Jemgyýetimizde "semizlik – adaty zat" diýen düşünje giňden ýaýran. Bu düşünjäniň emele gelme sebäbi-de, öňki döwürlerde daýaw we semiz adamlar "pälwan", "baý" hasaplanylypdyr. Şeýle hem, geçmişde iýmit ýetmezçiligi sebäpli adamlar "ýarym dok" bolupdyrlar. Şonuň üçin, bolçulyk dörände "özüm iýip bilmedim, çagam bir iýsin", "semizlik – gurplulyk" diýen düşünjeler zerarly medeniýetimizde aşa ýogynlyk adaty, hatda gowy zat hasaplanylýar. Meselem, semizligi toýuňdan soň ýa dogrumdan soň "bolaýmaly zat" ýaly kabul edýärler. Semremediklere hem, "Gaýyn öýüňde seni horlaýalar öýdýän", "Gelniň seni bakanokmy?" ýaly, degişme äheňinde edilýän tankytlaram eşitmek bolýar.

Çikago uniwersitetiniň alymlarynyň gelen netijesine görä, daşary ýurt dillerinde pikir ýöretmek rasional kararlary bermäge ýardam edýär.

300-den gowrak ABŞ-ly we Koreýaly adamlaryň gatnaşmagynda geçirilen birnäçe synaglar ikinji dilde pikirlenmegiň adamda töwekgelçilikleri we bähbitleri saýgaryp karar bermäge täsir edýän ýalňyş düşünjeleri azaldýandygyny görkezdi.

"SHEEP" usuly sosial mediýada manipulýasiýadan we ýalňyş maglumatlardan gaça durmaga ýardam edýär. Bu usula görä, her gezek sosial mediýada haýsydyr bir maglumaty paýlaşmazdan ozal maglumatlaryň çeşmesine, neşiriň taryhyna, subutnamalaryň elýeterliligine, emosiýalary oýaryşyna we suratlara (wizual maglumatlara) üns bermek möhümdir. Bu sözleriň ilkinji harpy bilelikde iňlis dilinde "SHEEP" gysgaltmasyny emele getirip, "goýun" manysyny berýär. Megerem, ol size bu usuly has aňsat ýatlamaga kömek eder.

Sosiologlar bu meseläni bäbekhanalaryň mysalynda öwrendiler.

Biz lukmanlaryň eline düşenimizde ejiz orna geçýäris we käte manysyna düşünip bilmeýän hereketlerimize gabat gelýäris. Esasanam, lukmanlar biziň bilen gödek, buýrujy we köpbilmiş äheňde gürleşenlerinde bize hasam kyn bolýar. Häzirkizaman lukmançylyk tejribesini öwrenýän sosiologlar Anastasiýa Nowkunskaýa, Daria Litwina we Anna Temkina bu hadysa birnäçe gezek gabat geldiler.

Alymlar aýallar bilen saglyk hünärmenleriniň arasyndaky gatnaşyklary öwrenip, lukmançylyk sypaýysyzlygynyň gelip çykyşyna düşünmäge synanyşdylar. Olar "gödek" aragatnaşygyň ykdysady gytçylyk we awtoritar syýasy ulgam bilen baglanyşyklydygyny ýüze çykardylar.

2021-nji ýylyň Mart aýynyň 15-ne demirgazyk Hytaýda duýdansyz gum we tozan tupany turdy. Tupan Mongoliýada döräp, soňky on ýylyň dowamynda turan tupanlaryň iň ulusy boldy. Gum we tozan tupany sebäpli:

2020-nji ýylda, Türkmenistanyň bitaraplygynyň 25 ýyllygynyň şanyna we Milli tokaý maksatnamasyny (2013-2020) durmuşa geçirmegiň çäklerinde, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň territoriýalaryna ýaprakly we pürli agaçlaryň 25 million düýbi oturdyldy. Ýurtda her ýyl 3 milliona barabar nahal ekilýär. Şeýle-de, Türkmenistanyň Meýletin milli synyna we Türkmenistanyň 2019-njy ýylda BMG-nyň klimatyň üýtgemegi baradaky konferensiýasyndaky (COP25) çykyşyna laýyklykda, Türkmenistanda soňky 20 ýylyň içinde 100 milliondan gowrak ýaprakly we pürli agaçlar ekilipdir.

Adatça "misinformasiýa" (iňlisçe: misinformation) diýlip atlandyrylýan nätakyk ýa-da aç-açan ýalan maglumatlar – habar, syýasy propaganda ýa-da çyna berimsiz hasabatlar görnüşinde duş gelip bilýär.

Dezinformasiýa bolsa, erbet niýet bilen adamlary aldamak üçin ýörite çykarylýan misinformasiýanyň bir görnüşidir.

Dezinformasiýany ýaýradýanlar onuň ýalandygyny bilýärler, emma misinformasiýa ýalandygy bilinmän paýlaşylyp bilner – bu esasan hem adamlaryň onlaýn linkleri oýlanman paýlaşýandygy sebäpli ýüze çykýar.