SOLASTALGIÝA WE KLIMATYŇ ÜÝTGEMEGINIŇ PSIHIKI SAGLYGA TÄSIRI

BSGG-nyň beýanatyna görä, klimatyň üýtgemegi we barha howp salýan ýylylyk tolkunlary, ýangynlar, azyk howpsuzlygy we beýleki sebäpler bütin dünýäde psihiki saglyga zyýan ýetirýär.

BSGG ýurtlara klimatyň üýtgemegine garşy göreş meýilnamalaryna psihologik goldawy goşmagy maslahat berýär.

Howa hapalanmasy we ekologiki betbagtçylyklar mejbury migrasiýanyň, daşky gurşawyň deňsizliginiň, ynjalyksyzlygyň, trawmanyň, stresiň we solastalgiýanyň (ekosistemanyň ýitmegi sebäpli döreýän gamgynlyk) artmagyna iterýär.

Klimatyň üýtgemegi bilen bagly psihiki ýagdaýlar Klimatyň üýtgemegi boýunça hökümetara paneliň 2022-nji ýylky hasabatynda has giňişleýin beýan edilýär.

Klimatyň üýtgemegi we ilat saglygy:

↪ Klimatyň üýtgemegi saglygyň sosial we daşky gurşaw kesgitleýjilerine, ýagny arassa howa, agyz suwuna, iýmit bolçulygyna we howpsuz ýaşaýyş jaýyna täsir edýär.

↪ 2030-2050-nji ýyllar aralygynda klimatyň üýtgemeginden döreýän iýmit ýetmezçiligi, gyzzyrma, içgeçme we gün urma zerarly ýylda goşmaça 250,000 adamyň ölmegine garaşylýar.

↪ 2030-njy ýyla çenli saglyga gönüden-göni ýetirilen zyýanyň bahasy (oba hojalygy, suw we arassaçylyk ýaly saglygy kesgitleýji pudaklaryň çykdajylaryny hasaba almazdan) ýylda 2-4 milliard ABŞ dollaryna barabar bolar.

↪ Saglyk infrastrukturasynyň gowşak ýerleri, esasanam ösüp barýan ýurtlar, taýýarlyk we çäre görmäge goşmaça ýardam berilmese, meseläniň hötdesinden gelmekde kynçylyk çekerler.

↪ Ulaglaryň, azygyň we energiýanyň ulanylyşyny gowulandyrmak arkaly parnik gazlarynyň zyňyndylaryny kemeltmek howanyň hapalanmasyny azaldyp, saglygy gowulandyryp biler.

Klimatyň üýtgemegi boýunça hökümetara panel (IPCC) saglyga betbagtçylykly täsirlere böwet bolmak we howa bilen bagly millionlarça ölümiň öňüni almak üçin dünýäde temperaturanyň 1,5°C-dan ýokarlanmagyny çäklendirmeli diýen netijä geldi. Öňki zyňyndylar eýýäm global temperaturanyň galmagyna getirdi we beýleki klimat üýtgemelerini çykgynsyz ýagdaýa öwürdi. Hatda, 1,5°C global ýylylyk hem howply hasaplanýar. Ýylylyk derejesiniň her goşmaça 0.1°C artmagy adamlaryň durmuşyna we saglygyna çynlakaý täsir eder.