Bu ýagdaýa göwreliligiň başynda hökmany döremeli alamat ýaly seredilýär. Köp zenanlar dörän irki toksikozyň alamatlarynyň geçerine garaşsa, başgalar bu alamatlaryň başlananyna garaşyp, göwrelilik barada arzuw edýärler. Arzuwlar hasyl bolýar, muňa diňe ynanmak gerek, emma toksikoz göwreliligiň ýakymly alamaty bolup galanok.

Köplenç aýbaşynyň saklanmagy we göwreliligiň barlygy geljekki enä toksikozyň alamatlary bilen aýan bolýar.

Akuşerçilikde irki toksikoz diýip, göwreli aýalyň bedeniniň çaga düwünçeginiň ösmegine bildirýän duýgurlylyk ýagdaýyna aýdylýar.

Häzirki wagtda dünýäniň dürli ýurtlarynda näsag-lukman aragatnaşygyny gowulandyrmak, ykjamlaşdyrmak maksady bilen yzygiderli täze usullar we mobil aragatnaşyk tehnologiýalar girizilýär we ulanylýar. Bu günki makalamyzda şeýle şowly tejribäniň biri bolan "sms ejä" (rus. SMSMame, eng. "Text4Baby") atly meýilnama siziň ünsüňizi çekmek isleýäris.

SMS EJÄ NÄME?

SMS ejhä-bu tölegsiz rus meýilnamasy bolup (esasynda tölegsiz, mugt mobil hyzmaty bardyr), onuň esasyna göwreli zenanlara we ýaş ejelere ýurduň çäginde, islendik welaýatynda, çaganyň ösüşi, saglygy, iýmiti, ene süýdi bilen emdirmeklik düzgünleri, şeýle hem ýaş ejeleri jemgyýetçilik taýdan goldamaklyk:göwrelileriň zähmet hukuklary, çaga pullary baradaky maglumatlara özwagtynda, doly we dogry habardar etmeklik wezipeleri goýlandyr.

Alymlaryň bellemegine görä, göwrelilik we çaga emdirilýän döwründe çaganyň saglygy diňe aýalyň iýmitine bagly bolman, eýsem onuň kabul edýän suwuklygynyň görnüşine we hiline hem bagly bolup durýandyr. Olaryň çaklamagyna görä, eger göwrelilik döwründe geljekki eneleriň hemmesi diňe arassa suwdan peýdalanýan bolsalar, onda çagalaryň arasynda keselçilik 7-40% aralygy peselmelidir. Göwrelilik döwründe aýalyň bedeninde alyş-çalyş hadysalary ýokarlanyp, olaryň geçişini suwsuz göz öňüne getirme kyndyr.

NÄÇE IÇMELI?

Göwrelilikde ýüze çykýan oňaýsyzlyklar dogrumdan soň ýitip gidýän bolsa-da, garnyň derisiniň üstki gatlagynyň ýyrtylmagy netijesinde döreýän aksowult zolajyklar ýitip gitmän, bu döwrüň şaýady höküminde yz galdyrýarlar.

Diňe garnyň ýüzünde däl-de, butlaryň, ýanbaşyň, göwüsleriň derisinde döreýän şol zolaklar aýallary az alada goýmaýarlar.

Deriniň ýyrtylmagy näme?

Lukmanlar bu deri zeperlenmeleri "strii" (grekçe – zolajyklar) diýip atlandyrýarlar. Biziň köpümiz oňa deriniň süýnmesi höküminde garasak hem, hakykatda olar deriniň ýyrtylmasy bolup durýarlar. Deriniň çeýeliginiň ýitmegi we ýukalmagy netijesinde, düwünçegiň ösmegi bilen deriniň üstki gatlagy ýyrtylmaga başlaýar. Elbetde deri ýene dikeldilýär. Ýöne ýyrtylmalaryň bitmeginden soň galýan tyglar, süýnmeler görnüşinde galyp bizi alada goýýarlar. Dikeldiş döwrüniň başynda birleşdiriji dokumanyň kiçi gan damarjyklaryna baýlygy sebäpli, deri zolaklary gülgüne ýa-da melewşe reňklere eýe bolýarlar. Wagtyň geçmegi bilen olar reňkini ýitirip, aksowult zolajyklar bolup galýarlar. Melanin pigmentini saklamaýandygy sebäpli günüň şöhlesiniň täsiri bilen hem olar garalmaýarlar.

Deride zolaklary näme üçin döreýär?

Siz  öz durmuşyňyzda howsalaly ýagdaýlary ýygy başdan geçirýärsiňizmi? Siz hemişe onuň döreýiş sebäbini anyklamagy başarýarsyňyzmy? Howsala düşme düýgusy biziň gurşawymyzda ýa-da bedenimizde bolup geçýän duýdansyz üýtgemelere jogap hökmünde kabul edilip,  bize gönükdirilen howplulyga jogap bermäge kömek edýändir. Ýöne aşa ýüze çykýan howsalalyk düýgusy,  tersine,  biziň kadaly ýaşaýyş düzgünimize ýaramaz täsirini ýetirip biler.

Göwrelilik döwründe aýal bedeni düýpli üýtgemelere sezewar bolup,  bu ýagdaýyň özi gorkynyň,  howsalanyň ýüze çykmagyna itergi berip bilýändir. Bedende fiziologiki  üýtgemeleriň,  ýlaýtada endokrin we merkezi nerw ulgamynda döreýän üýtgemeler göwreli aýalyň fiziki taýdan gowşamagyna,  çalt ýadamagyna,  emosional taýdan durnuksyzlygyna getirip, howsalalyk düýgusyny has hem ýokarlandyryp biler.

Göwrelilik döwründe aýal gam çekme, garaşma, howsala düşme, begenme ýaly dürli emosional ýagdaýlara häli-şindi sezewar bolýar. Bu döwürde  tolgunma, begenme ýagdaýy ultrase barlagyny (USB) geçmek bilen hem baglanşyklydyr. Ýöne köp halatlarda bu barlag usuly öz howpluylygy ýa-da howpsuyzlygy babatda aýallary pikirlenmäge mejbur edýär. Dogrudan hem, USB geçmek dogmadyk çaga üçin howplumyka?

Soňky ýyllarda, USB-niň çaga düwünçeginiň hromosom toplumyny dargadyp biljekdigi baradaky pikirler alymlar tarapyndan orta atyldy. Ýöne bu pikir amaly lukmançylykda öz subutnamasyny tapman galdy. Eger bu hakykatdan hem şeýle bolýan bolsa, onda genetiki bozulmalar bilen dogulýan çagalar Ýer togalagynyň ýarysyny tutardy. Diňe Russiýada USB-ni göwrelilik döwründe 3 gezek geçirýän bolsalar, Germaniýada, şeýle hem başga birnäçe Ýewropa ýurtlarynda bu barlagy göwreliler her 2 hepdeden bir gezek geçýärler.