Üns ber! Saýtyň esasy maksady Siziň saglyk babatdaky gözýetimiňizi giňeltmekdir. Şonuň üçin-de, saýtda berilýän maglumatlar esasynda öz-özüňi bejermek maslahat berilmeýär. Öz-özüňi bejermeklik düýpli kynçylyklara uçradyp, janyňyza howp salyp biler. Saýtdaky makalalar, materiallar we beýleki maglumatlar bilim maksatly bolup, lukmanyň bejergisiniň ýa-da maslahatynyň ýerini tutup bilmeýär.

OBA AÝALLARY WE OBA DURMUŞY

  • Hyzmatdaşymyz
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.93 (30 Ses)

Her ýylyň 15-nji oktýabrynda Dünýäde oba aýallarynyň halkara güni bellenip geçilýär. Bu baýramçylygy bellemegiň esasy maksady aýallaryň jemgyýetde tutýan ornuna ünsi çekme synanşygy bolup, ol sene 1995-nji ýylda Pekin şäherinde geçirlen Birleşen Milletler Guramasynyň lV Aýallaryň Bütindünýä konferensiýasyna gatnaşyjylar tarapyndan makullandy. Orta atylan bu meseläni dünýäniň uly guramalary, birleşmeleri goldady we şol ýyldan bäri ýylyň senenamalaryna 15-nji oktýabr – Bütindünýä oba aýallarynyň güni höküminde girizildi. Ýöne on iki ýyldan soň, 2007-nji ýylyň 18-nji dekabrynda resmi taýdan makullanyp, şol güni baýramçylyk diýip bellemek nygtaldy we 2008-nji ýyldan bäri bu sene kadaly bellenilip gelinýändir.

Baýramçylygyň maksady zähmetkeş oba aýallarynyň azyk we ýeňil senagaty ösdürmekde goşýan ägirt goşantlaryna mynasyp baha bermäge, jemgyýetiň oba aýallaryna borçlydygyna, olaryň ýeňil bolmadyk durmuş ýagdaýlaryny gowulandyrma we daşky gurşawy gorama meselelerine jemgyýetiň ünsüni çekmäge gönükdirilendir. Şol maksat bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynda garalan meselelere degişli kararlar kabul edildi we oba ýerlerinde ýaşaýan aýallaryň hemmetaraplaýyn ýagdaýyny gowulandyrmaga dünýä jemgyýetini çagyryldy.

Oba aýallary kimler? Oba aýallaryna esasy iş ýerleriniň nirededigine garamazdan, daýhançylyk, maldarçylyk bilen meşgullanýan aýallar bilen birlikde, oba mugallymalary, lukmanlary, hormatly zähmet dynç alyşdaky, öý hojalykjy, umuman oba şertlerinde, hemişe oba durmuşy bilen ýaşaýan aýallar degişlidir.

Dünýä möçberinde obalarda ýaşaýan aýallar ilatyň takmynan 30 % -ni tutýandyr. Biziň oba ýerlerimizde ýaşaýan aýallaryň sany hem ilat sanyna gatnaşykda alanyňda şonça göterim bardyr.

Aýallaryň döredijidigi bize mälim. Olar oba hojalygynda, maldarçylykda umuman jemgyýetiň hemme ugurlarynda işläp we öz başarnyklaryny görkezip, uly üstünlikleri gazanmagy başarýarlar. Şäher ilatynyň iýmit we gök önümler bilen üpjünçiligi jepakeş oba aýallarynyň zähmetiniň netijesidir. Olaryň gaýduwsyz zähmeti arkaly biziň dukanlarymyzyň tekjesinde et, süýt, çörek, ýag we başga azyk iýmitleriniň bolçulygy döreýär.

Aýallaryň maşgalany berkitmekdäki, çagalary terbiýelemekdäki, maşgala ojagyny saklamakdaky, ruhy we ahlak baýlyklaryny dowam etdirmekdäki zähmeti örän gymmatlydyr.

Ýöne dünýäde bellenýän oba aýallarynyň baýramçylyk senesi barada biziň oba aýallarymyz bilýärmi? Obalarda ol gün baýramçylyk sene höküminde bellenilýärmi? Oba aýallarynyň saglyklary, durmuşlary, gündelik ýaşaýşyň akymynda döreýän kynçylyklary bilen gyzyklanýan, ol nowsanlyklary aradan aýyrmaga kömek berjek bolýan barmy? Olar boş wagtlaryny nähili geçirýärler? Olaryň medeniýetli dynç almagyna mümkinçilik barmy, döredilenmi?... Soraglary näçe uzaltsaň uzaldyp oturmaly. Dogry, bu soraglara jogapkärler kagyz ýüzünde bardyram, gowja iş hakynam alýandyrlar. Olar iş geçirdik, eýtdik, beýtdik, mümkin oba aýallarynyň gününe bagyşlap çäre geçirdik diýip ýokary edaralara hasabat hem berýändirler. Ýöne gündelik durmuşda göze ilýän zat ýok.

Elbetde, häzirki oba aýallarynyň durmuşyny biziň ene-mamalarymyzyň ýaşaýyş durmuşy bilen deňeşdireniňde, biz "uçmahda" ýaşaýarys diýseň hem boljak. Köp hojalyklar öz maliýe ýagdaýynyň ýetdiginden ýaşamaga, täze görnüşde jaý salnyp we içini bezäp, hojalygyna öý işlerini ýeňilleşdirýän enjamlar, maşyn edinýärler. Özünden garaşly kynçylyklary aradan aýryp, döwrebap ýaşamaga çalyşýarlar. Oňa mümkinçiligi bolmadyk, garypçylykda ýaşaýan hojalyklar hem köp. Hezillik, şäherara, obara awtoulaglar gatnap dur. Kän bir kösençlik ýok. Ýöne döwür üýtgeýär, şoňa görä talabam başgaça bolup, döwre görä ýaşasyň gelýär. Şoňa göräde, obada çözmeli jemgyýete degişli kynçylyklar köp.

Men oba ýaşaýjylarynyň esasy, gaty kösenýän meselesiniň üstünde durup geçmekçi.

Näme, oba aýallarynyň durmuşy hem umumy obalylaryň kynçylyklary bilen bagly. Iş orunlarynyň azlygy, suw gytçylygy... Agyz suwuny satyn alyp howuza guýduryp içjek bolsaň, mellegiňi suwarmaga suw bolman gurap ýatsa, mellegiňde öz iýjek gök-agyňy ösdürip alyp bilmeseň... onsoň ol nähili durmuş?! Suwsuz ýaşaýşy, gyzyksyz, ýürekgysdyryjy durmuşy göz öňüne getirip görüň!

Işleýän oba aýallaryň ýagdaýy ýene gowy, olaryň jemgyýet bilen arabaglanşygy bar, gündelik durmuşy şol bir gaýtalanýan hereket-iş-öý, işiň, öýüň aladasy bilen göwünleri hoş, keýpleri kök ýaşaýarlar. Ýöne işden gelip, ýaş çagalaryny gezmeledeýin, howaladaýyn diýse barara, gezmeläre ýer ýok.

Obalylaryň iş tapman, maşgalada işlemeli agzalarynyň işlemeýän maşgalalary köp. Şeýle bolansoň her kim öz başarnygy bilen günlerini görüp, güzeranyny aýlaýarlar Işlemeýänler, ýaş çagaly, hormatly dynç alyşdaky aýallar dört diwaryň arasynda jemgyýetden üzňelikde ýaşaýarlar. Barara, görere, gyzyklanara, meşgullanara zat ýok. Medeniýet, medeniýetli dynç almak sözleri häzirki obalaryň köpüsine sürtseňem ýokmazmyka diýýärin. Oba klublarynda tanymal adamlar bilen duşuşyklary gurnamak, konsertleri, kinofilmleri, teatrlardan artistleri çagyryp, spektakllary görkezmek, oba höwesjeňleriniň çykyşlaryny gurnamak kynmyka! Obalaryň medeniýetine, oba ýaşaýjylarynyň medeniýetli dynç almagyna jogap berýän ýokmuka!

"Teatr geýim asgyjyndan başlanýar" diýilşi ýaly, obalylaryň ýaşaýşynyň görkezijisi hem köçeleriniň döwrebap abatlanşyndan, agaç nahallarynynyň oturdylyp, ösdürilşinden, obanyň arassaçylygyndan başlanýar diýseň bolçak.

Hawa, bir arassa howadan dem alyp, gezmeläýin ýa-da bir sebäp bilen goňşy öýe baryp geleýin diýseň, tozap ýatan çukur-çukur köçeler, nireden basyp, nähili ýörejegiňi bileňok. Şol barmana gapdalyňdan awtoulag geçäýse tozana garylýaň, öýden çykanyňa puşman edýärsiň. Köçelerden ululy-kiçili awtoulaglar köp geçende, agşamara mallar meýdandan dolanyp gelende, ol barmanada zil-zibil ýakyşlygy başlananda, obamyzyň asmany çalaryp, ümezläp, ümür gelen ýaly bolýar. Howadan dem alar ýaly bolanok. Gyşyň günleri ýagynly howada obamyzdaky köçeleriň ýagdaýy gözgyny, kinolardaky batgalyklary ýada salýar. Awtoulaglaryň tekerlerine çenli palçyk, zordan ýöreýärler. Pyýada bir ýere baryp geljek bolsaň hyllalla, aýakgabyň palçygyň içinde galýar, eliň bilen zordan soguryp alyp, egin-başyňy hem palçyga bulap öýe gelýärsiň. Obalaryň köçeleriniň abadançylygyna, döwrebaplygyna jogap berýän bardyra!

Şeýle ýagdaýlarda ýaşaýan obalylaryň saglyklary nähilidir öýdýärsiňiz? Elbetde, bu durmuşda saglyk bolarmy, sagdyn adamlar örän az. Kimi görseň keselli, keselini bejertmegiň, onuň çykdaýjysynyň gürrüňi. Ýagdaýlary bolana bejerer ýaly bolsa bejerdýär, elleri ýukalaram ýagdaýlary bolman dowamly kesel gazanýarlar. Şeýdip hem keselçilik köpelip gidip barýar. Nämedendir bilemzok, obalarda howply täze döremelerden ejir çekip, ýogalýan aýal maşgalalar köpeldi. Onuň sebäbini bilip, ony aradan aýyrmaga synanşýan hem ýok.

Hemme taraplaýyn abatlanyp, döwrebap ýagdaý döredilen bagty gelen iki-ýeke obalar bolaýmasa, hemme obalylaryň ýüzbe-ýüz bolýan kynçylyklary birmeňzeş. Ýaşulylarymyzyň aýtmagyna görä, geçen asyryň 80-90–nji ýyllarynda Döwlet "obalary şäher bilen deňleşdirmek" şygaryny yglan edende, obalylar begenip, uly özgerişliklere garaşypdyrlar.

Ondan bäri ep-esli ýyllar geçdi. Şol ene-mamalarymyzyň ýaşap, gezen tozanly hapa köçeleri, agyz suwuny guýdurmak üçin ýasadan howuzlary, gurap ýatan mellekleri... üýtgän zat görnenok. Ol pahyrlar hem gowy durmuşy arzuw edendirler.

Seredip otursaň, oba durmuşynda suw gytçylygy, hapaçylyk, tebigatyň zaýalanmagy..., üstesinede iş gytçylygy nesilden-nesle geçýän kynçylyklara öwrülen ýaly.

Ýöne Garaşsyzlygymyzy alanymyzdan soň, ýurdumyzda bolan kynçylyklar ýuwaş-ýuwaşdan çözülip başlady. Täze görnüşli obalar, posýoloklar gurlup, obalylar göçürilýär. Obalarda ýa-da olaryň ýakynlarynda täze fabriklaryň açylyp we maldarçylyk fermalaryň döredilmegi, iş ýerleriniň köpelmegi, obalarda-da abatlaýyş işleriniň alnyp barylmagy bolan kynçylyklaryň nesilden-nesle geçmän, çözüljekdigine tama döredýär. Çünki bizde "Döwlet adam üçindir".

Men oba ýaşaýjysy bolamsoň, oba aýallarynyň durmuşyna dünýä jemgyýetiniň gyzyklanma bildirýänine, bu güni baýramçylyk höküminde bellenilmegine örän şat we minnetdarlygymy bildirýärin.

Bizde-de oba aýallarynyň halkara güni bellenilse, dürli ugurlarda işleýän oba aýallaryny birleşdirerdi, özara pikr alyşmalara, söhbetdeşliklere mümkinçilik döredip, oba mahsus kynçylyklary çözmäge ýardam bererdi.

Men ýurdumyzdaky obalarda ýaşap zähmet çekýän hemme oba aýallaryny bu baýramçylyk bilen çyn ýürekden gutlaýaryn. Baýramçylyk güni oba durmuşynyň kynçylyklaryny beýan edip, başyňyzy agyrdanym üçin ötünç soraýaryn.

Oba mugallymasy Aýgül.

  • 7199 gezek okalan