«Eger adam sagdyn bolmagy isleýän bolsa,

ilki bilen keseliň sebäplerinden dynmaga taýyn

bolmalydyr. Oňa diňe şonda kömek edip bolar».

Gippokrat

1. PSIHOLOGIÝA. Biziň bedenimiz biziň bilen keselleriň, ýarawsyzlyklaryň we beýleki fiziki kynçylykllaryň üsti bilen gürleşende, ol öz ýagdaýyna üns bermegimizi isleýär. Ol bize durmuşymyzy, hereketlerimizi, pikir edişimizi üýgetmelidigimizi habar berýär. Eger adam öz-özüni ýigrenýän bolsa, ony hiç kim halamaýan bolsa, ol hem adamlary halamaýan bolsa, bu onuň saglyk ýagdaýyna täsir etmezmi? Elbetde eder! Ol öýke-kine, bahyllyk, gorky, gahar-gazap ýaly heläkleýji duýgularyň girdabyna düşer. Eger adam şeýle duýgulardan saplanmak islemese, onuň sagdyn bolmaga asla-da mümkinçiligi bolmaz. Psihologiýa – güýçli sebäpdir. Şonuň üçin-de, ilki bilen şondan başlamaly. Durmuşda ileri tutulmaly zatlary saýgarmaly. Özüňi söýmegi öwrenmeli. Öz ýakynlaryňy söýmeli, olaryň gadyryny bilmeli. Durmuşyň her pursatyna şatlanmaly. Çünki geçen gün hiç haçan gaýdyp gelmez. Her bir ýaşan günüňe şükürli bolup, gelejege umyt bilen garamaly. Hiç haçan hiç bir ýagdaýda umytdan düşmeli däl.

Häzir  biziň durmuşymyzy kompýutersiz göz öňüne getirmek mümkin däl. Kompýuterde biz işleýäris, öz gerekli maglumatlarymyzy rejeläp saklaýarys, onuň kömegi bilen aýdym diňleýäris, kino görýäris, oýunlar oýnap, işden boş wagtymyz dynç alýarys.

Biz kompýuter bilen işläp, belli bir kada-düzgünleri berjaý etmedik ýagdaýymyzda, gözümize uly agram düşýänligini ýatdan çykarmaly däldiris.

Kompýuterde uzak wagt işlemek netijesinde, ýüze çykýan görüş ýadawlylygy, medisina edebiýatynda “kompýuter görüş sindromy“ diýip atlandyryldy. (mundan beýläk gysgaça KGS diýeris).

Oňurgalygy döretmek bilen, tebigat oňa ýaşaýyş taýdan wajyp bolan işleri hem ýerine ýetirmegi tabşyrypdyr. Aşaky bölegi çanaklyk süňkleriň arasynda bitişen, ol ýokaryk, kelle çanaga çenli dowam edýär we kelle hem-de eginler üçin uly hemaýat bolup durýandyr. Olaryň hereketlenmegine gatnaşyp, oz gezeginde oňurga ýiligini hem şikeslenmeden goraýandyr. Öz çeýeliginiň kömegi bilen, hemme urgulary we çaýkanmalary azaldyp, beýnini we içki agzalary zeperlenmeden goraýandyr.

Oňurgalyk 33-34 sany oňurgadan ybaratdyr. Olaryň 24 sanysy erkindir. (7 boýun, 12 döş we 5 bil oňurgalar). Galanlary – biri-biri bilen bitişen bolup, iki süňki emele getirýär: türräni (5 oňurga) we türreujy (4-5 oňurga).

Boýun oňurgalary kelläni saklap, onuň dürli hereketlerini amala aşyrmaga kömek edýändir. Döş oňurgalary gapyrgalar bilen birleşip, döş kapasasyny emele getirýändir. Bil oňurgalary oňurgalygyň bil bölegini emele getirýär. Olar iň uly, güýçli we hereketli oňurgalardyr. Çünki olar adamyň hereketiniň 80%-ni amala aşyrýarlar. Bäş sany biri-birine sepleşen oňurgalar türräni emele getirýär. Dört sany bitişen oňurgalar bolsa, ewolýusiýa netijesinde ýok bolup giden guýruk skeletiniň galyndysy bolan türreujyny düzýärler.

Alymlar ýürek-damar keselleriniň alamatlarynyň bolmadyk ýagdaýynda aspiriniň peýdasyndan zyýanynyň has köpdügi barada duýdurýarlar.

Lukmanlar ýürek-damar keselleriniň öňüni almak üçin aspiriniň az mukdaryny içmegi maslahat berýärler. 

Lancet we The Drugs and Therapeutics Bulletin (DTB) žurnallarynda çap edilen ylmy derňewleriň soňky netijelerine laýyklykda, aspiriniň kabul edilmegi ölüme eltýän ýürek keselleriniň öňüni alyp bilmeýär. Tersine, onuň içki gan akmanyň ýüze çykmagyna sebäp bolmagy ahmal.

Ýürek-damar keselleriniň öňüni almak maksady bilen öz syrkawlaryna  aspirin bellän lukmanlara şol  syrkawlarynyň kesel taryhlaryny ýene bir gezek gözden geçirmek maslahat berilýär.

Kölge diýip saýaladym,

Turup görsem tylla saçyň.

Aňabilmän, köp oýladym,

Tutup görsem, tylla saçyň.

Mollanepes

Türkmen medeniýetinde saç gyz-gelinleriň buýsanjy, görki hasaplanylýar. Emma gynansak-da, käwagt köp zenanlar saç düşmesi ýaly ýagdaýlara sezewar bolýar. Eger siz hem şular ýagdaýa düşen bolsaňyz, onda şu makalamyz siz üçin peýdaly bolar diýip umyt edýäris.

Melissa derman ösümligi (Melissa officinalis) - efir ýagly ot görnüşindäki köpýyllyk ösümlik.

Melissa derman ösümligi hökmünde köp ýurtlaryň ylmy we halk lukmançylygynda 200 ýyldan gowrak üstünlikli ulanylyp gelýär. Melissanyň şypa berijilik häsiýetleri ilkinji gezek grek alymy Teofastyň «Historia plantarum»atly eserinde beýan edilendir.  

MELISSANYŇ ÝAÝRAN ÇÄKLERI WE EKOLOGIÝASY

Derman otlaryň we tebigatymyzyň ajaýyp peşgeşleriniň dünýäsine hoş geldiňiz! Biz tebigatyň şypa beriji güýjüniň syrlaryna daýanýan il lukmançylygynyň usullary baradaky maglumatlary siziň bilen paýlaşmak isleýäris.

Biziň planetamyz, onuň tükeneksiz ýerasty gatlaklary biziň üçin kuwwatlylygyň, berk jan-saglygyň we uzak ömrüň gözbaşydyr. Suwuň, dem alýan howamyzyň we ösümlikleriň syrlaryny öwrenýän gadymy ylym biziň ata-babalarymyzdan galan mirasdyr. Biziň günlerimizde bu ylym il lukmançylygy ýa-da tebipçilik diýip atlandyrylýandyr.

«Saglyk  — bu her kimiň özbaşdak ýetmeli belentligidir!» diýen jümle bar. Bu jümle hiç döwürde-de öz döwrebaplygyny ýitirmez. Her bir adamyň durmuş hiliniň ýagdaýy onuň saglyk ýagdaýyna baglydyr. Şonuň üçin-de, sagdyn durmuş ýörelgesinden ýöremek diýseň wajypdyr.

Az hereketli durmuş, kadalaýyk iýmitlenmezlik, dyngysyz ýüregi sardyrýan durmuşy ýagdaýlar, işdäki kynçylyklar, erbet endiklere ýykgyn bolmak, ukyny almazlyk — bularyň bary ne owadanlyga owadanlyk goşýar, ne-de sagdynlygy berkidýär. Bütindünýä Saglygy Saklaýyş (BSG) guramasynyň esasy şygarlarynyň biri şeýle diýýär: «Diňe keselleriň we beden kemçilikleriň bolmazlygyny däl, eýsem doly fiziki, ruhy, ahlak we jemgyýetçilik abadançylygynyň bolmagyny gazanmalydyr».

Adamlar adatça parazitler barada gürrüň etmäge çekinýärler: başga adamlar bilen gürleşmeg-ä beýle-de dursun, hatda öz içiňden pikir etmek-de biraz hopukdyrýar. Şoňa görä-de, adamyň beýnisini halanmaýan maglumatdan azat etmek üçin, bu barada toslamalaryň ençemesi döreýär. Ýöne şonda-da bileniň ýagşydyr!

Giňden ýaýran toslamalara garap geçeliň.

1.   Bu meniň çagalaryma degişli däl, sebäbi olar hemişe nahardan öň ellerini sabynlap ýuwýarlar.

Çaga dünýä inende ol käbir kesellere göreşme ukyby bilen dogulýar. Bu bolsa eneden çörekçe arkaly täze doglan çaga geçýän antitelalaryň (kesel dörediji bedene düşende ganda emele gelýän goraýjy öýjükleriň) işidir. Ene süýdi bilen iýmitlenýän çaga hemişe goşmaça antitelalary enesinden alyp durýar. Ýöne onuň ýaly goraglylyk  wagtlaýyn häsiýete eýedir. Öňüni alyş sanjymlary ulanmak (immunizasiýa, waksinasiýa) – kesellere garşy bedeniň göreşmek ukybyny emeli ýol bilen döretmek we saklamakdyr. Onuň üçin kesel dörediji bakteriýalaryň we wiruslaryň howply bolmadyk bir bölegi ulanylýar.