"Suw ýaşaýyş üçin zerur diýmek bolmaz,

sebäbi suwuň özi  ýaşaýyşdyr"

Antuan de Sent Ekzýuperi

1995-nji ýyldan bäri türkmen halky aprel aýynyň birinji ýekşenbesinde "Suw damjasy – altyn dänesi" baýramçylygyny belleýär. Biziň halkymyz üçin suwuň gymmatlygy örän ýokarydyr. Suw tebigaty janlandyryp görke getirýär. Ol tebigatyň goýnunda mesgen tutan adamzadyň hem, haýwanatyň hem ýaşaýşydyr. Şonuň üçinem pederlerimiz, suwa sarpa goýup, "Suw damjasy – altyn dänesi" diýen pähimi döredipdir.

Suw! Bu tebigy baýlygy hemme halklar ýaşaýşyň gözbaşy diýip hasap edýärler. Suw bizi hemmetaraplaýyn gurşap alýar: ol biziň dem alýan howamyzda, bedenimiziň öýjüklerinde, ganymyzda bar. Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy her ýylyň 22-nji mart senesini Bütindünýä Suw güni diýip yglan etdi. Şu mynasybetli biz suwuň bedene şypa beriji häsiýetleri barada Size gürrüň bermegi makul bildik.

Suwuň şypa beriji häsiýetleri bize gadym döwürlerden bäri bellidir. Hemmelere belli grek lukmany Gippokrat çeşme suwuny içmegiň we oňa suwa düşmegiň bejeriş häsiýete eýedigini subut etdi. Gidroterapiýa (suw bilen bejermek) iň gadymy bejeriş usullarynyň biri hasaplanylýar. Rim we türk hökümdarlygy döwründe adamlar suw bilen garahassalyk ýaly keselleri, dürli çişleri bejerip bolýandygyna ynanýardylar. Gidroterapiýany esaslandyryjy diýip belli nemes lukmany Sebastýan Kneýp hasaplanylýar. Ol Gadymy Müsüriň, Gresiýanyň, Rimiň we Hindistanyň tebipleriniň ulanan gidroterapiýasyny bedeni türgenleşdirmegiň we taplamagyň ulgamyna öwürdi.

Ýaz pasly köp adamlar üçin täze umytlaryň, özgerişlikleriň döwri. Gyşyň gutarmagy bilen tebigat janlanyp, durmuş ajaýyp görünýär. Emma paslyň çalyşmagy hemmelere oňaýly täsir etmeýär. Ýaz depressiýasyny başdan geçirenler onuň gelmegine örän ätiýaçlyk bilen garaşýar. Göräýmäge gün şöhlesi zemine siňip, toprak janlanýar, baglar ýaşyl lybasyna bürenip, töwerek-daşyňy gül-gülzarlyga bezeýär. Emma siz tebigatyň ajaýyp durkuna guwanyp ondan lezzet alasyňyz gelenok. Hemişelik ýadawlyk dynç gününden soňam aýrylmaýar, mydam gözüň ukuda ýa-da tersine gijelerine ukusyzlyk heläk edip, ýaltalyk durmuşyňyzda höküm sürüp ugraýar, ýaşaýşyň gyzygy gaçýar, ýüregiňize howsala düşüp, keýpiňiz her pursat üýtgäp dur. Üstesine gaharjaňlyk, bihuşlyk, çakyza tutmak, beden etinde, bogunlarda agyrylar, gowşaklyk ýüze çykyp başlaýar – bularyň ählisi ýaz depressiýasynyň alamatlarydyr.

Masturbasiýa (latynça manus – el + tubare – howsala salmak) – şahsyýetiň öz bedenindäki erogen (duýgur) nokatlary gyjyndyrmak arkaly jynsy islegini kanagatlandyrmagyň bir görnüşidir.

Birek-biregiň erogen nokatlaryny gyjyndyrmak arkaly hem özara masturbasiýa geçirip bilinýär. Bu ýagdaý esasan gomoseksualistlerde duş gelýändir.

Masturbasiýa onanizm ady bilen hem bellidir. Jynsy islegi kanagatlandyrmagyň bu görnüşine dürli döwürlerde  dürli jemgyýetlerde garaýyşlar dürli-dürli bolupdyr. Adamzadyň taryhynda masturbasiýa jemgyýetiň döremegi bilen ýüze çykyp, ol jynsy kämillige ýetilýän ýaş bilen sosial jähtden jynsy gatnaşyklary başlamak ýaş aratapawudynyň ululygy sebäpli ulanylypdyr.

Adamyň ýady gaýtalanmajak, üýtgeşik  bir  täsinlikdir. Ýadyň käbir görnüşleri hatda ýönekeý biröýjükli bedenlerde-de bolýar. Emma ýatkeşligiň kütelýändigine diňe adamlar arz edýär. Ýatkeşligi gorap saklamak, ony berkitmek mümkinmikä diýen soraglar ýüze çykýar.

Ýatkeşlik nämekä?

Ýatkeşlik – bu adam beýnisiniň maglumatlary ýazmaga, saklamaga, zerur bolan ýagdaýynda suratlandyrmaga bolan ukybydyr. Emma maglumatlaryň nädip ýatda saklanýandygy we özleşdirilýändigi barada aýdyň we gutarnykly maglumat ýokdur. Ýöne şonda-da, ynsanyýet günleriň birinde alymlar bu meseläni hem çözerler diýip umyt edýär. Diňe şonda  ýatkeşlik bilen bagly meseleleriň gutarnykly çözülmegi ähtimaldyr.

Ukuda hor çekýän adamlar adatça öz horruldylaryny duýmaýarlar. Dürli sesleriň utgaşmasy bilen ýüze çykýan horruldy başgalara azar ýamanyny berip, olar gijeki asuda ukydan mahrum bolýarlar.

Gijeki "aýdymlar" kadaly ukyny bozup, gijäniň içinde birnäçe gezek oýanmaga mejbur edýär. Ýanyndaky adamlara päsgel bermezlik maksady bilen adamlar horruldydan dynmaga ymtylýarlar, ýogsam olaryň özlerini ol kän bir biynjalyk etmeýär. Ýöne köplenç horruldy saglykda düýpli üýtgemeleriň bardygyndan habar berip bilýändir.

Howanyň üýtgemegi her adama dürli-dürli täsir edip bilýändir. Kim güneşli güni halasa, başgalary ýagyşly howany gowy görýärler. Howanyň we klimatyň üýtgemeginiň adam saglygyna ýetirýän täsiri barada maglumatlar gadymy wagtlardan bäri bellidir.

Gadymy hytaý golýazmalarynda: "Bogunlardaky agyry ýagyş ýagyp, güýçli ýel turanda beterleşýär..." diýip, keseliň döremeginiň howa üýtgemelerine baglydygyny belläpdirler.

Alym Paraselsiň bellemegine görä bolsa, "kim ýeliň, günüň, ýyldyrym çakmanyň bedene täsirini öwrenen bolsa, ol keselleriň gelip çykyşyny hem bilýändir".

Suw iň bir adaty, şol bir wagtyň özünde hem iň syrly düşünje. Suw ähli janly – jandaryň ýaşaýşynyň esasydyr.  Adamyň ýaşaýşyny suwsuz göz öňüne getirmek kyn. Suw we onuň adam bedeni üçin peýdasy örän uludyr.

Hiç bir içgi suwuň ornuny tutup bilmez.

Munuň sebäbi nämede?

Gaýnadylmadyk suwuň pH derejesiniň görkezijisi 7,45 deňdir. Ol ganyň gowşak aşgarlaýjy täsirine golaýdyr.

Deňeşdirmek üçin gök çaýy alyp göreliň. Onuň pH görkezijisi 6-5 barabardyr. Kolanyňky bolsa 2-3-e golaý. Diýmek, biz suwuň deregine diňe gök çaý ýa-da kola içsek, ganymyzyň düzümindäki gan öýjükleriniň himiki düzümi üýtgeýär. Elbetde çaýyň peýdasy hem az däl, emma ony suwa derek içmek maslahat berilmeýär. Adamyň ýaşaýşy üçin günde suw içmek zerurdyr.

Häzirki döwürde daşky gurşawyň, esasan hem howanyň hapalanmagy adam bedenine zäherleýji maddalaryň täsiriniň azaldylmagyny talap edýär. Ýaşaýyş jaýlaryň, otagyň howasynyň arassa bolmagyna üns bermeli. Öýleri ýygnaşdyryp, dürli serişdeler bilen arassalaşdyryp bolanyňyzdan soň, gapylary we penjireleri açyşdyryň, otagy ýelejirediň. Ýuwujy we arassalaýjy serişdeleriň yzyny süpürseňizem, olaryň bir gaty galýar we bugaryp, howa düşýär. Hlor, ammiak, formaldegid, fenol bogunlarda we myşsalarda ýygnanyp, saglyga zyýan ýetirýärler.

Düzümi himiki maddaly ýuwujy serişdeler kirleri, gap-gaçlary, aşhanadaky plitany we öýdäki beýleki zatlary ýuwmak we arassalamak üçin ýörite ulanylýar.

Ýuwujy, arassalaýjy we kir ýuwujy serişdeler gündeki durmuşymyzyň aýrylmaz bölegine öwrüldiler. Gynansak-da, olar adama kömek edişi ýaly, zyýanyny hem ýetirýärler, rak, ýokary gan basyş, allergiýa, nerw bozulmalary ýaly keselleri döredýärler.

Hünärmenler beýik ökjeli köwüşleriň ýa-da krossowkalaryň nädogry saýlanylan ýa-da  hemişe diňe şolaryň geýlen ýagdaýynyň garrylykda maýyplyga uçradyp bilýändigini belleýärler.

Amatsyz köwüşler garrylyk döwründe çynlakaý kynçylyklaryň ýüze çykmagyna sebäp bolýarlar. Bu diňe beýik ökjeli köwüşlere däl, eýsem ökjesiz köwüşlere-de degişlidir.

Hünärmenler köwüşleriň nädogry saýlanylyp, aýaklar üçin närahat bolan ýagdaýlarynyň artritiň ýüze çykmagyna sebäp bolýandygyny belleýärler. Lukmanlar  on ýyldan artrit  keseliniň yayramagyndan howatyrlanýarlar.