Üns ber! Saýtyň esasy maksady Siziň saglyk babatdaky gözýetimiňizi giňeltmekdir. Şonuň üçin-de, saýtda berilýän maglumatlar esasynda öz-özüňi bejermek maslahat berilmeýär. Öz-özüňi bejermeklik düýpli kynçylyklara uçradyp, janyňyza howp salyp biler. Saýtdaky makalalar, materiallar we beýleki maglumatlar bilim maksatly bolup, lukmanyň bejergisiniň ýa-da maslahatynyň ýerini tutup bilmeýär.
Uklap yatan adamynyň kellesinde bolup geçýän fiziki hadysalary 1952-nji ýyla çenli hiç kim bilmändir. Alymlaryň aglabasy uklap ýatan beýni hereketsiz, rahat we işjeň däl diýip çaklapdyrlar. Ine şol döwürle, Çikagoly talyp Ýudžin Azerinskiý okuwyny tamamlamaly ýylynda, özüniň 8 ýaşly uklap ýatan oglunyň kelle beýnisinde nähili hereketleriň bolup geçýändigini bilmek isleýär. Ony öwrenmek üçin uklap ýatan kelle beýnisiniň elektroensefalogrammasyny bellige alýar. Ol şonda kelle beýnisiniň nerw öýjükleri tarapyndan işlenilip çykarylýan gowşak elektrik togunyň bardygyna göz ýetiripdir. Elektroensefalograf enjamy özündäki çözlenýan kagyz lentasynda bu gowşak elektrik togunyň yrgyldylaryny bellige alypdyr.
Her minudyň dowamynda erkek bedeninde 50 000 sany spermatozoid (erkeklik jyns öýjükleri) işlenilip çykarylsa, bir sagadyň dowamynda onuň ýumurtgajygy 3 mln, bir günüň dowamynda bolsa 72 mln. çykarmaga ukyply bolup durýandyr. Bu gyzykly we "öndürijilikli" hadysa jinsy kämillik döwründen başlanyp, ömrüň soňuna çenli dowam edýändir.
Erkeklik döli çylşyrymly düzümli bolup, öz içinde limon turşulygy, fruktozany, kaliý we möhüm element bolan sink hem-de ýene 30-dan hem köp dürli düzümli maddalary saklaýan biologiki suwuklyk bolup durýandyr. Şeýle-de dölüň düzüminde kükürt, mis, magniý, kalsiý, C hem-de B12 ýaly elementler saklanýandyr. Dölüň şeýle peýdaly häsiýetleri ony kosmetologiýa serişdelerini öndürmekde tapylgasyz çig mala öwürip, kosmetiki serişdeleriň peýdalylygyny ýokarlandyrýandyr. Ýöne bu maksatlar üçin öküziň döli ulanylýandyr.
Awtoulaglar biziň durmuşymyzy aňsatlaşdyrýarlar. Olar öý hojalygy we işewürlik üçin tapylgysyz kömek bolup durýarlar. Ýöne, siz, awtoulaglaryň siziň saglygyňyza we daşky gurşawa edýän täsiri barada pikir etdiňizmi?
Köne awtoulaglar häzirki zamanyň tehniki we ekologiki talaplaryna laýyk gelenoklar. Olar, ýerli we bütindünýä derejesinde daşky gurşawa düzedip bolmajak zyýan ýetirýärler.
Awtoulaglar bir näçe ýollar arkaly adam saglygyna täsir edýärler.
ÝA-DA ONUŇ ÜÇIN ÝYL BOÝY GEÇIRMELI ÇÄRELERIŇ SANAWY
Adam üçin dünýäde iň gymmatly, iň tapylgasyz hazyna näme? Dogry belleýärsiňiz. Elbetde, saglyk. Sagdyn adam dürs pikirlenmäge, öz meýilleşdiren işlerini amala aşyrmaga, gurmaga, döretmäge, şatlanmaga, başga adamlara kömek etmäge ukyply bolýar. Ýöne saglygy hem goramalydygyny we onuň hem "halyndan" wagtal-wagtal habar almalydygyny, adam ýaşynyň ulalmagy bilen onuň hem ýagdaýynyň üýtgäp bilýändigini ýatdan çykarmaly däldir.
Onuň üçin näme etmeli? Tejribeli we ünsli lukmanyň gözegçiliginde wagtly-wagtynda we ýaşyňyza, saglyk ýagdaýyňyza baglylykda öňüni alyş-anyklaýyş çärelerini geçirmeli. "Wagtym ýok. Onsoň hem, men lukmana nobata durmagy we gan tabşyrmagy halamok" diýip bahana tapmagyňyz mümkin. Ynanaýyň, berk jan-saglyk islendik pidalara mynasyp baýlykdyr.
Hemmeler tarapyndan söýgüli Täze Ýyl baýramçylygy hem ýetip geldi we oňa ulular bilen birlikde çagalarda sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar. Garaşylýan baýramçylygyň dogrudan hem şowhunly geçmegi üçin, ony garşy almaga öňünden taýynlyk görülse jübtüne düşer. Bu meselede geliň, astrologlaryň berýän maslahatyny diňläp göreliň. Asmanda monjuk kimin ýylpyldaýan ýyldyzlardan gelip ýeten buýraja Goýunjygyň (Hytaý ýylsanawynda – gök agaç Geçi) – Täze 2015-nji Ýylyň simwolynyň, bize bolan hormatyny, rakyplylygyny, hemaýatyny gazanmagyň inçe syrlaryny bimäge çalşalyň. Baýramçylygyň bosagasynda, biz üçin öz öýmüzi bezemegiň, tagamlary taýynlamagyň we nirede hem-de kim bilen şatlygymyzy paýlaşmagyň düzgünlerini bilme diýseň peýdaly maglumat bolup durýandyr.
Dartmouth-Hitchcock Norris Cotton Cancer Center (NCCC), rak keseli babatda iş alyp barýan, ABŞ-nyň esasy merkezleriniň biri bolan uly ylmy barlarglar, bilim we bejeriş merkezidir. NCCC jemgyýetçilik uçin niýetlenen täze maglumatlar kampaniýasynda, kitapçalarynda we plakatlarynda köpçüligi süýt mäziniň howply döremeleri, rak keseli barada habarly etmek maksady bilen limonyň şekilini ulandy.
Maglumatlar kampaniýasynyň esasy maksady – bilim derejesine garamazdan,jemgyýetiň ähli sosial gatlaklaryndan bolan aýal-gyzlary süýt mäzleriniň saglygyna gözegçilik etmekleriniň wajypdygyny ynandyrmakdyr.
► Adam bir ýylyň dowamynda ortaça 2500 gezek hajathana barýar. Bu bir gije-gündizde 6-8 gezek bolup, wagt möçberinde adam ömrüniň 3 ýylyna barabardyr.
► Hajathananyň esasy ulanylýan enjamy bolan unitazyň ulanyş möhleti 50 ýyla deňdir.
► Dünýäde iň gymmat we kaşaň unitaz arassa gyzyldan ýasaldy. Ol Gonkgongyň zergärler federasiýasyna degişli bolup, dünýäniň dürli künjeginden syýahatçylaryň ünsüni çekmek üçin döredildi.
► Astronawtlar uçuş wagty hajathana talaplaryny nähili ýerine ýetirýärlerkä? Düzgün bolşy ýaly, adamyň bölünip çykmalary açyk kosmos güňişligine zyňylýandyr.
"Guraýan, ýarym gurak we gurak ýerlerde, adam işjeňligi ýa-da howanyň çalyşmagy sebäpli bolup geçýän ýer zaýalanmasyna çölleşme diýilýär".1
Birleşen Milletler Guramasynyň
Çölleşmä Garşy Konwensiýasy.
Adam işjeňliginiň ene topraga ýetirýän zyýany kän. Has takygy, ykdysady we senagat işjeňligi sebäpli ýer togalagy öň hiç haçan bolmadyk ýer zaýalanmasyna sezewar edilýär. Ýygnalan görkezijilere görä, ýylda 24 million tonna hasyl berip bilýän toprak ulanyşdan çykýp, gurak ýerleriň 10-20 %-i ýer zaýalanmasyna sezewar bolýandyr.
Biologiki sazlaşmalar – bu adamynyň ýaşaýyş hyjuwynyň ýokarlanmagyny ýa-da peselmegini aňladýan düşünjedir. Biologiki "sagatlarymyzyň" işjeňligine baglylykda, adamlar işjeňligi giç wagty ýa-da tersine, ir çagy ýokarlanýan toparlara bölünýärler. Ondan başga-da, seksual biologiki sazlaşmalar hem tapawutlandyrylýandyr. Hut şol sazlaşmalaryň deň gelmegi hem maşgalanyň berkligini üpjün edip biljek "açar" bolup durýandyr. Ýöne ilkibaşdan erkekleriň we aýallaryň seksual sazlaşygynyň dürli bolmagy, bu kynçylygyň esasy tarapy bolup durýar.
NÄME ÜÇIN ŞEÝLE BOLÝAR?
Isleg bildirip, adamsyna ýakynlaşan wagty onuň eýýäm horlap düýş görüp ýatanyny syn edýän aýallar az däldir. Aýalynyň haýdap irden turup, çagalary mekdebe ugratmaly wagty bolsa, mähirli sypalamalary bilen ony "lezzetli gatnaşyga" çagyrýan erkekler hem az bolmasa gerek. Bu aýratynlyklar oňaýsyzlyk döretse-de, biologiki jähtden kanunalaýykdyr: aýal seksuallygynyň ýokarlanmagy 22 sagada, erkekleriňki bolsa – ir çagynyň 7-9 sagadyna gabat gelýändir. Irden sagat 7-de erkeklik jyns gormonlarynyň işjeňligi kadadan 20% ýokary bolsa, eýýäm sagat 9-da gormonlaryň işjeňligi 50%-e ýokarlanýandyr. Biologiki "sagatlar" aralyk beýnide "işe girizilip", gormonlaryň täsirine bagly, juda çylşyrymly fiziologiki hadysa bolup durýandyr.
"Arassaçylyk – saglygyň girewidir" diýlip aýdylýan söz, durmuşymyzyň uly we wajyp ýörelgeleriniň biri bolup durýandyr. Adamzat döräli bäri öz saglygyna durmuşynda uly ähmiýetli orunlaryň birini beripdir. Arassaçylyk adamyň saglygy we gelşigi, medeniýetiniň aýrylmaz bölegidir.
Arassa ýüzli, eşikli uly adamyny, ýaş oglan-gyzlary, çagajyklary göreniňde kalbyň nähili göterilýär, gözüň dokunýar. Uzak wagtlardan bäri, arassaçylyk medeniýeti medeniýetiň bir bölegi nukdaýnazaryndan ykrar edilendir. Görnükli rus lukmany Semaşka "Sanitariýa medeniýeti bolmazdan, başga medeniýet bolup bilmez" diýip, arassaçylyk medeniýetiniň wajyplygyny örän ýerlikli aýdypdyr. Bu medeniýeti çaganyň gursagyna ýaşlykdan guýmaga başlamaly. Ol medeniýet bilen çaga ulalyp, ömrüniň ahyryna çenli ony durmuşynyň hemrasyna öwürmeli.
Использование и распространение материалов рекомендуется, однако, воспроизводство и публикации копий материалов не могут быть использованы в коммерческих целях. Дальнейшее использование разрешается в соответствии с условиями лицензии Creative Commons.
Use and dissemination of the materials is encouraged; however, reproduction and cross-posting of copies may not be used for commercial purposes. Further usage is permitted under the terms of the Creative Commons License.
Materiallary ulanmak we ýaýratmak maslahat berilýär. Emma materiallaryň göçürme nusgalaryny gazanç maksady bilen gaýtadan işläp çap etmek gadagandyr. Bu materaillary mundan beýläk Creative Commons lisenziýasynyň şertlerine laýyklykda ulanmak rugsat edilýär.
Uklap yatan adamynyň kellesinde bolup geçýän fiziki hadysalary 1952-nji ýyla çenli hiç kim bilmändir. Alymlaryň aglabasy uklap ýatan beýni hereketsiz, rahat we işjeň däl diýip çaklapdyrlar. Ine şol döwürle, Çikagoly talyp Ýudžin Azerinskiý okuwyny tamamlamaly ýylynda, özüniň 8 ýaşly uklap ýatan oglunyň kelle beýnisinde nähili hereketleriň bolup geçýändigini bilmek isleýär. Ony öwrenmek üçin uklap ýatan kelle beýnisiniň elektroensefalogrammasyny bellige alýar. Ol şonda kelle beýnisiniň nerw öýjükleri tarapyndan işlenilip çykarylýan gowşak elektrik togunyň bardygyna göz ýetiripdir. Elektroensefalograf enjamy özündäki çözlenýan kagyz lentasynda bu gowşak elektrik togunyň yrgyldylaryny bellige alypdyr.
Her minudyň dowamynda erkek bedeninde 50 000 sany spermatozoid (erkeklik jyns öýjükleri) işlenilip çykarylsa, bir sagadyň dowamynda onuň ýumurtgajygy 3 mln, bir günüň dowamynda bolsa 72 mln. çykarmaga ukyply bolup durýandyr. Bu gyzykly we "öndürijilikli" hadysa jinsy kämillik döwründen başlanyp, ömrüň soňuna çenli dowam edýändir.
Awtoulaglar biziň durmuşymyzy aňsatlaşdyrýarlar. Olar öý hojalygy we işewürlik üçin tapylgysyz kömek bolup durýarlar. Ýöne, siz, awtoulaglaryň siziň saglygyňyza we daşky gurşawa edýän täsiri barada pikir etdiňizmi?
Hemmeler tarapyndan söýgüli Täze Ýyl baýramçylygy hem ýetip geldi we oňa ulular bilen birlikde çagalarda sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar. Garaşylýan baýramçylygyň dogrudan hem şowhunly geçmegi üçin, ony garşy almaga öňünden taýynlyk görülse jübtüne düşer. Bu meselede geliň, astrologlaryň berýän maslahatyny diňläp göreliň. Asmanda monjuk kimin ýylpyldaýan ýyldyzlardan gelip ýeten buýraja Goýunjygyň (Hytaý ýylsanawynda – gök agaç Geçi) – Täze 2015-nji Ýylyň simwolynyň, bize bolan hormatyny, rakyplylygyny, hemaýatyny gazanmagyň inçe syrlaryny bimäge çalşalyň. Baýramçylygyň bosagasynda, biz üçin öz öýmüzi bezemegiň, tagamlary taýynlamagyň we nirede hem-de kim bilen şatlygymyzy paýlaşmagyň düzgünlerini bilme diýseň peýdaly maglumat bolup durýandyr.
Dartmouth-Hitchcock Norris Cotton Cancer Center (NCCC)
HAJATHANA BARADA GYZYKLY MAGLUMATLAR
"Guraýan, ýarym gurak we gurak ýerlerde, adam işjeňligi ýa-da howanyň çalyşmagy sebäpli bolup geçýän ýer zaýalanmasyna çölleşme diýilýär".
Biologiki sazlaşmalar – bu adamynyň ýaşaýyş hyjuwynyň ýokarlanmagyny ýa-da peselmegini aňladýan düşünjedir. Biologiki "sagatlarymyzyň" işjeňligine baglylykda, adamlar işjeňligi giç wagty ýa-da tersine, ir çagy ýokarlanýan toparlara bölünýärler. Ondan başga-da, seksual biologiki sazlaşmalar hem tapawutlandyrylýandyr. Hut şol sazlaşmalaryň deň gelmegi hem maşgalanyň berkligini üpjün edip biljek "açar" bolup durýandyr. Ýöne ilkibaşdan erkekleriň we aýallaryň seksual sazlaşygynyň dürli bolmagy, bu kynçylygyň esasy tarapy bolup durýar.
"Arassaçylyk – saglygyň girewidir" diýlip aýdylýan söz, durmuşymyzyň uly we wajyp ýörelgeleriniň biri bolup durýandyr. Adamzat döräli bäri öz saglygyna durmuşynda uly ähmiýetli orunlaryň birini beripdir. Arassaçylyk adamyň saglygy we gelşigi, medeniýetiniň aýrylmaz bölegidir.
