2022-nji ýylyň dekabrynyň ahyrynda Özbegistanda azyndan 19 çaganyň ölümine sebäp bolan üsgülewük siroby Hindistandaky farmasewtik kompaniýalaryň gowşak gözegçiligini we düzgünlerini ýene bir gezek paş etdi. 2022-nji ýylyň tomsunda Gambiýada azyndan 70 çaga Hindistandaky Maiden Pharmaceuticals kompaniýasynyň öndüren üsgülewük dermanyny içeninden soň böwrek ýetmezçiliginden öldi. Sirobyň düzüminde ýürege, beýnä, böwrege zyýanly bolan etilen glikol, dietilen glikol ýaly zäherli himikatlar ulanylypdyr.

BMG-nyň soňky hasaplamalaryna görä, 2021-nji ýylda 5 ýaşyna ýetmedik 5 million çaga ölüpdir. Şol ýylda 5-24 ýaş aralygyndaky çagalaryň ölümçiligi 2.1 million bolup, 1.9 million çaga öli doglupdyr. Şeýle-de, Saharanyň günortasyndaky Afrika ýurtlary dünýäde diri doglan çagalaryň bary-ýogy 29 %-ini, emma 5 ýaşa ýetmän ýogalan çagalaryň 56 %-ini düzýärler. Günorta Aziýada bolsa bu görkeziji 26%.

Ýatlatsak, Türkmenistan hem Merkezi Aziýa sebitinde 5 ýaşa çenli çagalaryň ölümçiliginiň iň köp bolup geçýän (her 1000 çagadan 46 çaga) ýurdy bolup galýar.

2022-nji ýylyň dekabrynyň soňky hepdesinde ABŞ-daky COVID-19 hadysalarynyň 44.1 %-ne XBB we XBB.1.5 ştamlarynyň sebäp bolandygy çaklanylýar. BSGG görä, bu ştamlar dünýäniň 28 ýurdunda hasaba alyndy. XBB.1.5 ştamy häzire çenli bellige alnan Omikron-yň iň ýokançly görnüşidir. Bu ştamyň düzümindäki mutasiýalar öýjüklere birikmäge we aňsat köpelmäge mümkinçilik berip, onuň çalt ýaýramagyna getirýärler.

Londonyň jynsy saglyk klinikalarynda geçirilen uly ylmy barlaga görä, mama kesellerine garşy modifisirlenen Ankara (MVA-BN) waksinasynyň bir dozasyny alan pasiýentleriň arasynda maýmyn mama (iňlisçe: mpox) keseliniň ýokuşma hadysalary azalypdyr. Barlagyň netijeleri waksinanyň netijeliligini kesgitlemek üçin syýasatçylara peýdalydyr. Emma, waksinanyň täsirsizlik derejesini we immunitetiň jogap beriş dowamlylygyny has gowy anyklamak üçin köptaraplaýyn barlaglar zerur.

Özbegistanyň saglygy goraýyş ministri Amrillo Inoýatow 2023-nji ýyly saglygy goraýyş ulgamynda korrupsiýa garşy göreş ýyly diýip yglan etdi. "Işiň gurluşyny, esasanam şepagat uýalarynyň bäbekhanalarda hoşallyk pullaryny ("aklyk") alýandygyny, kesarewo kesimi operasiýasy üçin alynýan paralary, tanyş üsti bilen buýruklaryň berilýändigini hemmeler bilýär" – diýip, Amrillo Inoýatow belledi.

Özbegistanyň Saglyk ministrligine görä, azyndan 18 çaga Hindistanyň Marion Biotech Pvt Ltd derman öndüriji kompaniýasynyň Doc-1 Max sirobyny içenden soň öldi. Çagalara siroplar lukmanyň dermannamasy bolmazdan berlipdir. Doc-1 Max sirobyň düzüminiň esasy böleginiň parasetamol bolany üçin, ony ene-atalar özbaşdak ýa-da dermanhana satyjylarynyň maslahat bermegi bilen sowuklama garşy derman hökmünde nädogry ulanypdyrlar. Bu näsag çagalaryň ýagdaýynyň ýaramazlaşmagyna sebäp bolupdyr.

Täze ylmy barlag MIS-C (seýrek ýagdaýlarda COVID-19 ýokuşandan soň ýüze çykyp we ölüm howply bolup bilýän immunologiki reaksiýa) başdan geçiren çagalarda we ýetginjeklerde COVID waksinasynyň miokardit ýa-da MIS-C-iň gaýtalanmagy ýaly çynlakaý gaýraüzülmeleri döretmeýändigini anyklady.

ABŞ-nyň Azyk we derman serişdeleri müdirligi (FDA) CVS ýaly bölekleýin satuw dermanhanalara abort dermanlaryny satmaga rugsat berdi. Bu medikamentoz (dermanly) abortyň elýeterliligini ep-esli ýokarlandyrar.

ABŞ-daky abortlaryň ýarysyndan gowragynda iki tapgyrly kabul edilýän dermanlaryň biri bolan mifepriston ulanylýar. Öň bu dermany diňe sertifikatlaşdyrylan lukmanlardan ýa klinikalardan ýa-da poçta sargytlary boýunça derman iberýän belli dermanhanalardan alyp bolýardy.

Owganystanyň çöken ykdysadyýetini gowulandyrmak üçin Talyban hökümeti kömür gazuwyna we onda çaga zähmetini ulanmaga başlady.

Talyban çaga zähmetiniň soňuna çykmak isleýändigini aýdan hem bolsa, tersine ony juda köpeltdi. Esasanam girdejili kömür pudagynda çagalaryň dar magdan tunellerine uly erkeklerden has aňsat geçip bilýän ýerlerinde çagalar işleýärler.

Aid Access – telemedisina (onlaýn saglyk hyzmatyny bermek) arkaly abort (göwreliligi togtadýan) dermanlaryny üpjün edýän çeşme bolup, soňky döwürde ençeme metbugat gulluklarynyň ünsüni çekdi. 2018-nji ýylda, girdeýji gazanmaýan bu guramany niderlandiýaly doktor Rebekka Gomperts esaslandyrdy. Gurama pasientlere onlaýn maslahat berýär we dermanlary Hindistandaky dermanhanadan göni iberýär.

Amerikaly aýallara abort dermanlaryny iberýän niderlandiýaly doktor, kömege mätäçleriň hiç wagt şeýle köp bolmandygyny we onuň işiniň wajyplygynyň artandygyny aýtdy.