Göwrelilik – bu kontrasepsiýa serişdelerini ulanmazdan geçirilýän jynsy gatnaşyklar netijesinde tohum öýjüginiň emele gelip, ýatgyda 10 akuşer aýyň (285 gün) dowamynda çaganyň ösmegidir. Göwrelilik doly göterlende ýetik çagany dogma bilen, ýagny dogum bilen gutarýandyr. Ýöne käbir çynlakaý sebäplere görä, dörän göwrelilik dürli möhletlerde (esasan 22 hepdä çenli) düşüp biler ýa-da ýatgynyň içindäki düwünçek ösmän biler. Şeýle hem 22 hepdeden soň, 37 hepdä çenli göwrelilik wagtyndan öňki dogum bilen tamamlanyp bilýändir.

Anal jynsy gatnaşykda, prezerwatiw ulanmak hökmandyr. Ol sizi we ýoldaşyňyzy jynsy gatnaşyklar arkaly geçýän kesellerden (wirusly gepatitler, merezýel, sözenek, adamyň papilloma wirusy, AIW) gorar.

Ýoldaşyň bilen gatnaşyklaryňyzyň pugta we ynamly bolmagy hem-de jynsy gatnaşyklaryň saglyk üçin howpsuzlygyny berjaý etmek üçin jynsy ýokançlyklara barlanma meselesini çözmek wajypdyr.

Bu soragy biri-biriňe bermekde utançlyk bolmaly däldir. "Sen maňa ynanaňokmy?", "Sen meni utandyrjak bolýarmyň?" diýen soraglar aslynda hiç bir meseläni çözmeýär. Eger siziň özara duýgularyňyz çynlakaý, gatnaşyklaryňyz berk bolsa we siz pikirlenmelerden soň jynsy gatnaşyklary başlamagy meýilleşdiren bolsaňyz, biri-biriňiziň saglygyňyz barada hem aladalanarsyňyz. Bu soraga garaýşyňyz siziň biri-biriňize bolan duýgularyňyza synag bolup biler.

Eger dürli sebäplere görä, howpsuzlyk serişdelerini ulanmazdan (prezerwatiw, kontrasepsiýa) jynsy gatnaşyk geçirlen bolsa, degişli barlaglary geçirmek üçin tizden-tiz lukmana ýüz tutmalydyr. Lukman jyns agzalaryndan alnan çyrşagyň we gandan ýörite barlaglary geçirip, jyns gatnaşygy arkaly geçýän keselleriň ýokuşma howpunyň bardygy ýa-da ýokdygy barada netije çykaryp biler.

Lukmançylygyň we derman senagatynyň ösmegi bilen häzir jynsy gatnaşyklary arkaly geçýän keselleriň ençemesini bejerip bolýar – sözenek, merezýel (sifilis), trihomoniaz, hlamidioz, kandidoz, gijilewik keseli, gasyk bitliligi. Ýöne bejerginiň netijeli bolmagy üçin özwagtynda lukmana ýüz tutmak, bellenilen dermanlary belli mukdarda we dowamlylykda kabul etmek, kadaly gözegçilikde saklanmak möhümdir. Bejergileriň az bolmadyk pul serişdesini talap edýändigini hem ýatda saklamalydyr. Şeýle hem, öz-özüňe bejergi bermek, halk emleri bilen bejergi geçirmek synanşygynyň keseliň dowamly görnüşe geçip, gaýraüzülmelere getirip biljekdigini bilmelisiň.

Jynsy gatnaşyk geçirilmedik bolsa, ol gatnaşyk sebäpli geçýän keseller hem ýokuşyp bilmeýär.

Oňa garamazdan, daşky jyns agzalaryň süýkelmegi, galtaşmagy (gyzlyk perde bar bolup) bilen geçirilýän gatnaşyk (oňa "petting" diýilýär) uçuk wirusynyň, adamyň papillomawirusynyň, gasyk bitiniň, gijilewik keseliniň ýokuşmagyna getirip bilýändir.

Dünýä boýunça aýallaryň ölümçiliginiň sebäpleriniň arasynda ýatgy boýunjygynyň rak keseli ikinji orny eýeleýär. Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasyna (BSGG) görä, bu kesel her ýylda 500 müňe golaý aýalda ýüze çykyp, şolardan 275 müň aýal aradan çykýar.

Goltugyň ýakymsyz ysyny aýyrmaga niýetlenen iki dürli önüm giňden peýdalanylýar: antiperspirantlar we deodorantlar:

↪ Antiperspirantlar esasan derlemä garşy ulanylýar, çünki olar düzüminde dere böwet bolýan alýuminiý duzlaryny saklaýarlar.

↪ Dezodorantlar goltukdaky ýakymsyz yslary aýyrmak üçin niýetlenen we derlemä täsir etmeýärler. Olaryň düzüminde alkogol esasly maddalar bolýar we alýuminiý bolmaýar.

Soňky ýyllarda antiperspirantlaryň düzümindäki alýuminiý baradaky aladalanmalar köpeldi. Käbir adamlar goltukdaky limfatik düwünleriň bu alýuminiýi özüne siňdirip, wagtyň geçmegi bilen öýjüklere zeper ýetirýändigine we rak keseline eltýändigine ynanýarlar.

Hemmämiz erkek adamyň agyr dem alyp, döşüni gysyp, ýere ýykylýan film sahnalaryny gören bolsak gerek. Hakyky durmuşda welin, ýürek keseliniň pidasy aýal hem bolup bilýär we bu hadysanyň filmlerdäki ýaly beýle dramatik bolmazlygy ahmal.

"Erkeklerem, aýallaram kükreklerinde pil oturan ýaly basyşy başdan geçirýärler, emma aýallar döş gysylmasy bolmazdan hem ýürek infarktyny geçirip bilýärler. Munuň ýerine olar demgysma, döşüň aşagynda ýa-da garnyň ýokarragynda basyş ýa-da agyry, baş aýlanma, özüňden gitme, ýagyrnyda basyş ýa-da aşa ýadawlygy başdan geçirip bilerler" – diýip, Nieca Goldberg (M.D., Nýu-Ýork Uniwersitetiniň Lagone Saglyk Merkeziniň ýanyndaky Joan H. Tisch Aýallaryň Saglygyny Goraýyş Merkeziniň saglyk müdiri we Amerikan Ýürek Birleşiginiň meýletinçisi) aýdýar.

Ýaş gitdikçe ýürek keseliniň döreme töwekgelçiligi hemmelerde ýokarlanýar, emma aýallaryň aýbaşydan galma (klimaks) döwrüniň başlanmagy bilen keseliň alamatlary has aýdyňlaşyp biler.

Aýbaşydan galma ýürek-damar kesellerini döretmeýär. Şeýle-de bolsa, aýbaşydan galma döwründe käbir töwekgelçilik faktorlary köpelýär we ýagly naharlary bilen iýmitlenmek, çilim çekmek ýa-da ýaşlykda başlanan beýleki ýaramaz endikler erbet netijelere eltip bilýär. Aýbaşydan galma kesel däl-de, aýalyň ömründe tebigy tapgyrdyr. Aýallar aýbaşydan galma döwrüne ýakynlaşanda, saglygyna gowy üns bermeli. Aýbaşydan galma ortaça 54 ýaşda bolup geçýär.