Abort näme bolýar?

Abort – bu ýatgyda ösýän çaga düwünçegini derman serişdesi ýa-da lukmançylyk gurallary bilen aýyrmakdyr. Başgaça aýdylanda, göwrelilik emeli usul bilen togtadylýar. Abort aýalyň islegi bilen diňe ýörite taýynlykly lukman tarapyndan, ýöriteleşdirilen lukmançylyk edarasynda geçirilmeli. Abort – kanuny, howpsuz we seýrek bolmalydyr.

Türkmenistanda aborta girizilen çäklendirmeler myş-myşmy ýa diňe dilden berlen buýrukmy? Meselem, aýal-gyzlaryň daş keşbine, eşigine girizilen dilden berlen görkezme ýaly zatmy?

Elbetde, agyr serhoşlykdan soň kofe içgisiniň düzümindäki kofein beýnini tijendirip biler. Ýöne şeýle ýagdaýlarda aspirini kabul etmegi lukmanlar maslahat bermeýärler. Aspirin dermany onsuzam aragyň köp mukdary bilen gyjyndyrylan aşgazanyň nemli örtügini beter gyjyndyryp, ony zeperlendirip biler. Arakdan soň aspiriniň içilmegi ýiti gastrit, aşgazanyň baş keseli ýaly keselleriň döremeginiň sebäbi bolup biler.

Alkogolly içgileriň içilip, maşyn sürmäge rugsat berilýän mukdary ýokdur. Içilýän mukdaryna garamazdan, alkogol içgilerini kabul edip, maşyn sürmäge rugsat berilmeýär!

Ýatgynyň rak keseli – ýatgynyň nemli bardasyndan (endomertiýa) ýa-da başga gatlagyndan döreýän howply täze döremedir. Bu keseli şeýle hem ýatgy bedeniniň ragy ýa-da endometriýanyň ragy diýip hem atlandyrýarlar. Köplenç 50-65 ýaş aralygyndaky aýallarda ýygy duş gelýän bolsa hem, soňky ýyllarda ýaş aýallarda hem duş gelme ýygylygy ýokarlanma ýykgyn edýär.

Piwo içgisi hem alkogolly içgilere degişli edilip, oňa bolan öwrenişme tiz döreýändir. Statistika boýunça, piwo iň köp mukdarda kabul edilýän alkogolly içgilere degişli bolup, onuň täsirinden döreýän alkogolizm keseli çalt ýaýbaňlanýan we kynlyk bilen bejerilýändir. Häzirki wagtda öndürilýän piwo içgisine garylýan garyndylar (şol sanda, zäherli bolan aldegidler) bagyr we aşgazan üçin zäherli bolup bilerler. Ondan başga-da, olar bedenden peýdaly maddalary we witaminleri ýuwup, olaryň ýetmezçiligine getirip bilerler.

Adam beýnisi – beýni öýjükleri bolan onlarça milliard neýronlaryň örän çylşyrymly baglanşygy bolup, olar bedeniň daşary gurşaw bilen gatnaşykda bolmagyny, dogry hereketi we içki agzalaryň sazlaşykly işini üpjün edýär. Nerw öýjükleriiniň sazlaşykly işi bize pikirlenmäge, geplemäge, ýatda saklamaga, begenmäge ýa-da gynanmaga mümkinçilik berýär.

2022-nji ýylyň 26-njy fewralynda "Türkmenistany temmäkiden azat ýurda öwürmek boýunça 2022-2025-nji ýyllar üçin milli maksatnamasynyň" kabul edilmegi boýunça brifing geçirildi. Maksatnama görä, ýurdy 2025-nji ýyla çenli temmäkiden azat etmek, şeýle hem, bu ugurdaky syýasatyň durmuşa geçirilişine we kanunlaryň ýerine ýetirilişine ýörite gözegçiligi amala aşyrmak, ilatyň, ilkinji nobatda ýaşlaryň temmäkiniň zyýanly täsirleri barada habarlylygyny ýokarlandyrmak ýoly bilen temmäkä garşy göreşmek munuň esasy maksatlarydyr.

Biz Saglyk topary bolup, jemgyýetimizde çilimi taşlamak boýunça ilata elýeterli maglumatlarydyr hyzmatlary ýygnadyk. Gadyrly okyjy, eger sen şu hyzmatlardan peýdalanyp gören bolsaň ýa bu mowzuga degişli şahsy tejribäň bar bolsa, biziň bilen paýlaşyp bilersiň. Biz seniň şahsy maglumatlaryň gizlinligini we goraglylygyny kepillendirýäris.

Atalygy anyklamak üçin  DNK-ny seljerme – genetiki seljermäniň bir görnüşi bolup, onuň  maksady belli bir çaganyň bolup biljek ene-atasynyň atalygyny (kakasydygyny)  ýa-da eneligini anyklamakdyr. Bu barlag çaganyň we güman edilýän ene-atanyň  DNK-ny seljermek arkaly geçirilýär.

Milli tagamlar agyz açarda iýmäge amatlymy? Kofe içmek bolýarmy? Kimlere düýbünden agyz beklemek bolmaýar?

Bu soraglara nutrisiolog (dietolog) Gauhar Serikkalikyzy jogap berdi. Gauhar Serikkalikyzy 3 ýyldan gowrak amaly tejribeli nutrisiolog bolup, gormonal saglyk we beýniniň işjeňligi bilen meşgullanýar. Ol Ýewropanyň dersara gözleg institutyndan iýmitleniş we dieta boýunça maslahatçy diplomyny hem-de Garward lukmançylyk mekdebiniň lukmanlar üçin onlaýn kurslarynyň şahadatnamasyny aldy.