BSGG ýakynda jemgyýetçilik saglygyny we kanunlaryny aladalandyrýan hem-de COVID-19 pandemiýasynyň gelmegi bilen has-da ýitileşen mesele bolan gartaşan adamlaryň arasyndaky ýalňyzlyk we sosial üzňelik barada maglumat çap etdi. Bu maglumatda gartaşan adamlaryň arasyndaky ýalňyzlygyň we sosial üzňeligiň göwrümi, täsiri, zyýanlary we olara görüp boljak çäreler hakynda bellenilip geçilýär.

↪ 2050-nji ýyla çenli ABŞ-da 65 we ondan uly ýaşly Alsgeýmer demensiýaly adamlaryň sanynyň 12,7 milliona ýetmegine garaşylýar.

↪ Gartaşan adamlaryň üçden biri Alsgeýmerden ýa-da demensiýanyň başga görnüşinden ölýär.

↪ Demensiýa jemgyýete iň gymmat düşýän keselleriň biridir. Alsgeýmer ýa demensiýanyň beýleki görnüşleri bilen ýaşaýan adamlara lukmançylyk kömegini we uzak möhletli bejergileri bermek möhüm. 2020-nji ýylda Alsgeýmer we beýleki demensiýa keselli adamlaryň ýakynlarynyň olara kömek etmek üçin çykaran çykdajysy $256,7 milliarda deň boldy.

↪ 2021-nji ýylda Alsgeýmerli we başga görnüşli demensiýaly adamlaryň ideginiň ýurda $355 milliard dollara düşmegine garaşylýar. Bu görkezijä syrkawyň ýakynlarynyň kömek üçin çykarmaly bolýan $256,7 milliard dollary girmeýär.

Okyjydan sorag:

Salam. Men 19 ýaşymda (gyz). Men hiç wagt seksual oýanma duýmadym. Seksual duýgulary oýaraýmaly ýagdaýlar köp başymdan geçdi. Ýöne seksual oýanma ýok. Bu ýagdaý meniň akyl saglygyma we gatnaşygyma zyýan ýetirýär. Bu bir kadasyzlykmyka? Kömek edip bilersiňizmi?

Jynsy gatnaşyga giresiň gelmese ondan ýüz öwürmegiň iň ýönekeý ýoly "Ýok" diýmekdir. Bedeniň bilen bagly ähli zatlarda soňky karara özüň gelmelisiň. Eger öň jynsy gatnaşykda bolan bolsaňam, "bolýa" diýen bolsaňam, islendik wagtda pikiriňi üýtgedip, "dur" ýa "ýok" diýip bilersiň. Ýoldaşyň hem seniň kararyňa hormat goýmalydyr.

Biz Saglykda 10 ýyldan bäri klimatyň üýtgemegi barada halkara guramalardan hasabatlary we maglumatlary terjime edip, okyjylarymyza ýetirip gelýäris. Biz sebitimizde we ýurdumyzda klimatyň uýtgemegini ýiti we gaýragoýulmasyz mesele hasaplaýarys. Şonuň üçin, Bütindünýä Bankynyň şu hasabatyndan türkmenistanly okyjynyň bilmeli maglumatlaryny türkmen diline geçirdik. Şu wagt bu hasabat we maglumatlar diňe iňlis dilinde elýeter.

AIW-ýokançlygyna barlagy degişli Saglyk öýleriňiziň ginekologiýa we urologiýa otaglarynda, deri-weneriki merkezinde we ýaşaýan şäheriňiziň AIDS Merkezinde geçip bolýar.

AIW-ýokançlygy öpüşmek arkaly ýokuşyp bilmeýär. Çünki tüýkülikde onuň ujypsyz mukdary saklanyp, ol wirus göterijiligine getirip bilmeýär. Şeýle hem, tüýkülikde saklanýan ferment wirusy gowşatmaga kömek edýär.

UNICEF Türkmenistanyň täze wideosyna syn

Biz Saglykda "Çagaň bilen wagt geçir, terbiýesine gatnaş" diýenimizde käbir erkek okyjylarymyz "Saglyk, wagt ýok, men gazanç etmeli! Giň ýeriň gürrüňini edýäň" äheňinde jogap berýärler. Yzygideli barlaglar we ylmy faktlar atalyk mähri ýetmedik çagalaryň hem, çagalaryna mähir bermedik kakalaryň hem, ömrüniň gysga bolup, emosional we fiziki saglyk meselelerine sezewar bolýandygyny görkezýär. Muňa seretmezden, okyjylarymyzyň saldamly bölegi bu çagyryşa müňkürlik bilen garaýarlar. Biz şu hepde UNIСEF-iň hem bu il bähbitli işe goşulandygyna begendik.

AIW (adamynyň immunodefisit wirusy, rusca ВИЧ) – adama ýokuşanda AIW-ýokançlygy keseli ýüze çykýar.

AIDS (rusça СПИД) – bu AIW-ýokançlygynyň iň soňky tapgyrydyr. AIDS keselinde immun ulgamynyň bozulandygy we ýokançlyklara garşy göreşip bilmeýändigi üçin adam her dürli agyr ýokançly keseller bilen keselleýär.

Uçuk (gerpes) – wirusly kesel bolup, özboluşly toppaklaýyn düwmejikli örgünleriň derä we nemli örtüklere örmegi bilen häsiýetlidir. Köplenç bu wirus derini, gözleri, daşky jyns agzalary zeperlendirýän bolsa, has agyr ýagdaýlarda merkezi nerw ulgamy hem şikeslendirip bilýändir.

Adamda uçuk wirusynyň 8 sany görnüşi gabat gelýändir. Onuň I (ýönekeý uçuk) görnüşi agzyň töweregini zeperlendirse, II görnüşi jyns agzalaryň uçukly zeperlenmeleriniň sebäbi bolýar. Ýokançly mononukleaz, garamyk, gurşawly lişaý ýaly ünsi we bejergini talap edýän keselleri hem uçugyň görnüşleri döredýändir.