Salam Saglyk,

Gomofobiýa nämekä? Daşary ýurtda bolanyňda şu düşünjäni eşitmek bolýar. Düşündirseňiz hoşal bolaryn. Sag boluň.

Gadyrly okyjy,

Siziň soragyňyza jogap hökmünde biz ygtybarly çeşme bolan, halkara Planned Parenthood guramasynyň düşündirişini terjime edip size ýetirmäni makul bildik.

Ilkinji resmi Bütindünýä Braýl Güni 2019-njy ýylyň 4-nji ýanwarynda bellenildi. Häzirki wagtda Braýl elipbiýi körleriň ýazuw ulgamy hökmünde bütin dünýäde kabul edilýär. Ol ähli ýurtda ähli dile diýen ýaly terjime edilen.

Braýl alty nokadyň kömegi bilen harplary, sanlary, hatda saz notalaryny, matematiki we ylmy simwollary şekillendirýär we barmaklar bilen duýmak arkaly okalýar. Braýl elipbiýini 19-njy asyrda fransiýaly Lui Braýl oýlap tapýar. Braýl körlere we görüş ukyby pes adamlara adaty harplarda ýazylýanlara meňzeş kitaplarydyr žurnallary okamaga mümkinçilik berýär. Braýlyň kömegi bilen kör we görüş ukyby pes adamlar başgalar bilen aragatnaşyk edip bilýärler. Bu bolsa olar üçin ylma, erkinlige we deňlige ýol açýar.

Göwrelilik döwründe enäniň iýmitlenişiniň çaga saglygyna edýän täsiri uzak wagtlap dowam edýär. Muňa Niderland Açlyk Derňewi (Dutch Famine Study) aýdyň mysaldyr.

Ikinji Jahan Urşunyň soňlarynda Germaniýa niderland hökümeti tarapyndan gurnalan demir ýol işçileriniň iş taşlaýyş hereketlerine gaýtargy hökmünde Niderlandiýanyň käbir böleklerini gabap alýar. Nemesler gabap alan ýerlerine daşardan iýmit harytlarynyň getirilmegini gadagan edýärler. Gadagançylyk ýatyrylan wagty eýýäm ýowuz gyş başlaýar we daşardan iýmit getirmek henizem arzuw bolup galýar. Birnäçe aýlap adamlar açlykdan ejir çekýärler. Diňe tutuş Ýewropa azat edilenden soňra açlygyň hem soňy gelýär.

25-30 iýun aralygynda Saglyk social mediada okyjylara şeýle sorag berip ýüzlendi: Seň pikiriňçe Türkmenistanly ýetginjekleriň (13-19 ýaş) näçe göterimi porno wideo, surat, kinolaryny görýär? Okyjylar şeýle jogaplary saýlap bildiler: 10%, 25%, 50%, 75%.

Her aýda Saglyk ýaşlaryň durmuşyna täsir edýän meseleler babatda ses berilşik gurnaýar. Bu ses berilşik ylmy taýdan ses berme bolman, jemgyýetimizde statistika esaslanan pikir alyşma medeniýetini ösdürmek üçin niýetlenen. Ses berme her maşgalanyň durmuşyna täsir edýän meseleler barada her okyjynyň ses berip pikir beýan edip bilýandigini, statistiki maglumatlar jemgyýet agzasynyň şeýle isjeň gatnaşygynda peýda bolýandygyny okyja ýetirmek maklsatlary bilen gurnalýar.

Pornografiýa (gepleşik dilinde "porno" hem diýilýär) – adamda jynsy gyjynmany oýarmak maksady bilen döredilen, jynsy gatnaşyklara degişli temalary öz içine alýan kitap, žurnal, kino we wideo görnüşindäki islendik material bolup bilýär. Çagalary öz içine alýan islendik pornografiýa bikanundyr we ýalňyşdyr.

Gündelik durmuşda internede bolan talabyň artmagy bilen, porn hem çalt ýaýrap başlady. Pornuň şeýle giňden ýaýramagy adamlara we olaryň gatnaşyklaryna nähili täsir edýär? Bu zyýansyz güýmenjemi ýa-da howply baglylykmy? Şu soraglara jogap gözleýän ylmy işler henizem dowam edýär.

Hormatly okyjymyz, 2019-njy ýylyň aprel aýynda şeýle habar çykdy:

Trend News Agency: Apreliň 1-nden başlap, Türkmenistanda hususy dermanhanalara antibiotikleri satmak gadagan ediler. Ilat gerek dermanlaryny döwlet dermanhanalaryndan alyp biler. Antibiotikleri import etmek üçin hususy dermanhanalaryň şertnamalary indi hasaba alynmaýar. Galyndy dermanlar satylyp gutarylandan soňra, islendik antibiotigi lukmanyň dermannamasy bilen satyn alyp bolar.

Öýdäki (maşgaladaky) zorluk Türkmenistanda her maşgala diýen ýaly täsir edýän jemgyýetçilik meselesidir. Emma, gynansakda, ýurdumyzda döwlet edaralary ýa aýallara we çagalara garşy zorlugyň bardygyny inkär edýärler ýa-da muňa göz ýumýarlar. Bu bolsa maşgaladaky zorlugy öwrenmäge, oňa düşünmäge we çözgüt tapmaga böwet bolup durýar. Şol sebäpli hem, biz öýdäki zorluk hakynda ähli toslamalary paş etmek, ol barada düşünjämizi giňeltmek, öz şahsy jogapkärçiligimize düşünmek we jemgyýetimizdäki bu çynlakaý meselä degişli açyk gürrüňdeşligi öňe sürmek maksady bilen şu düşündiriş maglumatly işi taýýarladyk.

Türkmençe / На русском