Ynsanperwerlik kömegi – haýyr-sahawat kömeginiň bir görnüşi bolup, heläkçiligiň howp salýan ýa-da dürli heläkçilige duçar bolan ýurtlaryň ilatynyň arasynda, durmuş üçin wajyp bolan serişdeleri mugt ýaýratmagy göz öňüne tutýandyr. Bu sene 2008-nji ýylda BMG tarapyndan yglan edildi.

"...Ynsanperwerlik kömegini  azyk önümleri, egin-eşikler, derman serişdeleri görnüşde bermek bolýandyr. Ýöne bu kömek beden şikeslerini ýetirip ýa-da ölümiň sebäbi bolup biljek ýaraglaryň dürli görnüşini, awtoulag serişdeleri we şolara meňzeş zatlar bilen üpjün etmegi öz içine alýan däldir" diýip, Halkara Kazyýeti ýaragly çaknyşyklar wagtynda berilýän ynsanperwerlik kömeginiň derejesini kesgitleýär. Ynsanperwerlik kömegi daşary ýurt kömeginden özwagtlylygy bilen tapawutlanýandyr hem-de betbagtçylyga uçran adamlaryň ýagdaýyny ýeňilleşdirmäge gönükdirilen bolmalydyr.

Alymlaryň pikirine görä, tutuş adamzadyň saglygyny gowulandyrmak üçin iýilýän nahar duzunyň mukdaryny azaltmalydyr. Olar Birleşen milletler guramasyny geljekki 10 ýylyň içinde dünýäde duzuň sarp edilmegini azaltmak ugrunda degişli çäreleri geçirmäge çagyrýarlar.

British Medical Journal atly britan lukmançylyk žurnalynda çap edilen barlaglaryň netijelerinde indiki 10 ýylyň içinde ulanyljak duzuň mukdaryny bary-ýogy 15%  azaldylsa, 8,5 million adamyň janyny halas  edip bolar diýip aýdylýar.

Ylmy işiň awtorlary çilim çekmeklige garşy göreşden soň, adamlaryň iýmitindäki artykmaç duzuň azaldylmagynyň planetanyň ýaşaýjylarynyň  saglygyny gowulandyrmagyň  iň netijeli usulydygyna BMG-niň ünsüni çekýär.

Gawun baradaky iň irki  maglumatlar gadym döwurlere degişlidir (Gadymy Müsür, Arawiýa  ýarymadasy). Orta asyrlarda  Orta Aziýadaky musulman halklarynyň arasynda hem gawun iň datly iýmit hasaplanylýardy.  Esasanam, Oraz aýynda agyz beklenende gawuna taý geljek zat ýokdy. 12-13 asyrlarda gawun Russiýa-da getirilýär.

Gawun kädiler maşgalasyna degişli birýyllyk otjumak bakja ösümligidir. Onuň agramy 200 grammdan 20 kilograma çenli bolýar.  Häzirki döwürde Türkmenistanda  gawunyň ösdürilip ýetişdirilişine, onuň görnüş köpdürliligine, gadymdan galan ajaýyp görnüşleriniň  gorap saklamaklygyna  yokary derejede uly üns berilýär. Ýurt Garaşsyzlygyna eýe bolnandan soň, her ýylyň awgust aýynyň ikinji ýekşenbesi Türkmen gawunynyň baýramy döwlet derejesinde bellenilýär.  Bu bolsa öz gezeginde türkmenleriň gawuna goýýan sarpasyna şaýatlyk edýär.

Dünýäde çaga emdirip oturan aýaldan

owadan zenan görmedim.

Etýen Reý

Gadymy rowaýatlarda aýdylşyna görä, sungatyň howandary Apollon ýediaýlyk bolup dünýä inipdir. Ol 4 günüň içinde şeýle bir ösüp bekäpdir welin, özüne ýaý bilen peýkamy getirmeklerini buýrupdyr. Onuň şeýle çalt ösmeginiň syryny hudaýlaryň iýmiti – ambroziýa bilen iýmitlenmeginden görüpdirler. Häzirki wagtda bu üýtgeşik iýmitiň nämedigini we nähili tagamynyň bardygyny bilmesek-de, ýer ýüzünde ambroziýa – hudaýlaryň iýmitine taý geljek nähili iýmit barka diýlip soralsa, säginmän – ene süýdi diýip aýtmak bolar.

Hormatly saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleri!

Biz sizi baýramyňyz bilen tüýs ýürekden gutlaýarys. Gutlamak bilen çäklenmän, size berk jan-saglygyny, maşgala abadanlygyny, ýurt parahatlygyny, işiňizde uly üstünlikleri arzuw edýäris.

Hormat bilen,
saýtyň işgärleri.

{jcomments off}

Sözenek keselini şu wagta çenli sefalosporinler bilen üstünlikli bejerip bolýardy.

Ýaponiýada antibiotikleriň täsirine durnukly bolan gonokokkyň täze ştammy ýüze çykaryldy. Gonokokkyň täze ştammy Şwesiýanyň ylmy-barlag laboratoriýalarynda öwrenildi. Bu ylmy barlaglaryň netijesinde alymlar onuň bütin adamzadyň saglygyna howp salýandygyny ýüze çykardylar. Bu alymlaryň aýtmagyna görä, gonokkokyň täze ştammyny ýok etmek üçin täze derman serişdelerini oýlap tapmaly. Ylmy-barlag işlerini geçiren alymlar täze ştammy H041 diýip atlandyryp, onuň ähli sefalosporinlere durnuklydygyny ýüze çykardylar. (Sefalosporinler – tebigy we ýarym sintetiki antibiotikler toparyna degişli bolup, dürli ýokanç keselleri, mysal üçin, öýken sowuklamasyny, sepsisi, meningiti  bejermekde ulanylýar).

"Dünýäde kokain we geroin neşeleriniň ulanyş mukdaryny belli bir derejede kemeltmekde üstünlikler gazanyldy. Ýöne emeli usul bilen ýasalýan neşelere we serişdelere bolan isleg neşä garşy göreşýänleriň üstünliklerini puja çykarýar" – diýip, Birleşen milletler guramasy duýdurýar.

BMG-niň neşeleri ýaýratmaklyga we jeneýatçylyga garşy göreşýän gullygy özüniň ýyl hasabatynda Ýewropada ýaşaýan adamlaryň belli bir toparlarynyň psihoaktiw serişdelerine ýykgyn bolup başlandyklaryny mälim edýär. 

BMG emeli usulda ýasalýan täze serişdeleriň peýda bolup, olaryň kokain we ekstazi ýaly neşeleriň deregini tutýandygyna üns berýär. Bu serişdeleri ulanmak  kanun tarapyndan gadagan edilmeýändigi üçin, olar hatda jemgy‎ýetde mahabatlandyrylýar.

Antiholinergiki täsirli derman serişdeleriň birnäçe görnüşini birden kabul edýän adamlar özlerini howp astyna salýandyrlar.

"Allergiki täsirlere, ýüregagyra we ruhyçökgünlilige  garşy (antidepressantlar) niýetlenip, giňden ýaýran derman serişdelerini bir wagtda kabul etmeklik beýniniň işjeňligini peseldýär, ölüm töwekgelçiligini artdyrýar" — diýip, iňlis alymlarynyň topary hasaplaýar.

Olaryň berýän maglumatlaryna görä, ýer ýüzüniň 65 ýaşdan uly bolan ilatyň ýarysy diýen ýaly şeýle dermanlaryň birini ýa-da birnäçesini kabul edýändir.

Amerikanyň gerontolog-lukmanlaryň assosiasiýasynyň žurnalynda çap edilen ylmy makalada hem dermanlaryň köp görnüşini şol bir wagtyň özünde kabul etmek arkaly bejergi toplumyny geçýän adamlaryň uly töwekgellige baş urýandyklaryny nygtalýar. Şunuň bilen birlikde, makalanyň awtorlary bejergi geçip ýören adamlara eýýam bellenilen dermanlary kabul etmekligi şobada goýbolsun etmegi maslahat bermeýärler.

Bu sene meýletin we mugt gan tabşyrmak ugrunda çykyş edýän üç gurama: Gyzyl Haç jemgiýetçiliginiň Halkara Federasiýasy, Gan goýbermegiň Halkara jemgyýetçilik guramasy we Gan donorlarynyň guramalarynyň Halkara Federasiýasy tarapyndan bellenilip resmileşdirildi.

Biziň her birimiz gan donory bolup bileris!

Adam gany iň bir gerekli, gymmatly biologiki suwuklyk bolup, onuň bedendäki mukdarynyň azalmagy, emele gelşiniň, düzüminiň üýtgemegi köp keselleriň we howply ýagdaýlaryň sebäbi bolup biler. Şol sebäpden hem saglygy goraýyş ulgamynda gan donorçylygynyň (latynça "donore" — sowgat bermek) kämilleşmegine uly üns berilýär.

Her ýylyň 31-nji maýynda Bütindünýä çilimkeşlige garşy göreş güni bellenilip geçilýär. Bu sene 1987-nji ýylda Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy (BSGG) tarapyndan yglan edildi. BSGG çilimkeşligiň gelin-gyzlaryň saglygyna ýetirýän zyýanyna aýratyn ähmiýet berip, şu ýyl Bütindünýä çilimkeşlige garşy göreş günini "Gelin-gyzlar üçin aýratyn ähmiýetlilik" diýen şygar astynda belleýär. BSGG bu senäni belläp geçmek bilen, öz Çarçuwa konwensiýasyna laýyklykda çilimkeşlige garşy göreşmegiň amaly usullary teklip edýär.

Adamlaryň ölmegine sebäp bolýan keselleriň içinde çilimkeşlik zerarly döreýän keseller ikinji orunda durýandyr (birinji orunda ýokary gan basyşy durýar). Çilimiň tüssesinden diňe ony çekýänler däl, eýsem ondan dem alýanlar-da ölüp bilýär. BSGG-niň hasaba alyş gullugynyň maglumat bermegine görä, häzirki wagtda erkekleriň 65%-i, aýallaryň 30%-i çilim çekýär. Bu erkekleriň 80%-i, aýallaryň 50%-i çilimi ýetginjeklik döwründe çekip başlapdyrlar.