Tomus möwsümi ajaýyp möwsümleriň biridir. Köp adamlar, aýratyn-da mekdep okuwçylary  bu möwsüme sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar, sebäbi okuw ýyly tamamlanýar, süýji ir-iýmişler, gök önümler bol bolýar, howuzlarda suwa düşüp bolýar. Tomsuna diňe çagalar däl, eýsem ulular hem howuzlarda, deňizde, derýalarda suwa düşüp, güneşlemegi halaýarlar. Emma siz tomsuň bereketli güneşiniň astynda çendenaşa köp güneşlemegiň gün ýanyklaryna, hatda deri kesellerine sezewar edýändigini bilýäňizmi? Dogry, günüň ultramelewşe şöhleleri peýdaly, olar adamyň bedenindäki alyş-çalyş işleriniň amala aşmagyna ýardam berýär, deride gan aýlanyşygyny gowulandyrýar. Ýöne günüň şeýle peýdaly täsiri üçin bary-ýogy 15 minut ýeterlikdir.

Tomus aýlary gün şöhleleri biziň birnäçämizi çoýup, keýpimizi göterse, käbirimiziň saglygyna zyýan ýetirip, "urup" hem bilýär.

Gün urmalar ýylylyk urmanyň aýratyn görnüşi bolup, gün şöhleleriniň gönüden-göni beýnä  täsir etmeginiň netijesinde ýüze çykýar. Beýniniň aşa gyzmagy sebäpli onuň gan damarlary giňäp, beýniniň gan bilen doluşmagy bolup geçýändir. Onuň netijesinde beýniniň çişmegi ýüze çykýar. Uly bolmadyk gan inmeler merkezi nerw ulgamynyň işine şikes ýetirip bilýändir.

Tomus möwsüminde biziň saçlarymyz goşmaça idege örän mätäçdirler. Bu mätäçligiň öwezini dolduryp biläýjek serişdeleri dükanlarda arkaýyn satyn alyp bolýar. Emma siz käbir serişdeleri öý şertlerinde hem taýýarlap bolýandygyny bilýärsiňizmi?

Öý şertelerinde taýýarlanylýan şampunlar

Zenanlar tomsuna saç idegi üçin harçlaýan pullaryny tygşatlap bilerler, sebäbi bu ideg serişdeleriniň käbirlerini öý şertlerinde hem taýýarlap bolýandyr. Bu serişdeler örän peýdalydyr. Ynha, şeýle serişdeleri taýýarlamagyň birnäçe usuly:

1. Efir ýagynyň bäş damjasyny çaga şampunyna damdyryň. Eger saçyňyz ýagly bolsa, onda možžewelnik, bergamot, rozmarin ýa-da limon goşup bilersiňiz. Eger saçyňyz gurak bolsa, kedr, lawanda, sandal goşup bilersiňiz.
2. Egersaçyňyz çendenaşa ýagly bolsa, oňa mawy palçygyň 4 n.ç. kömek berip biler. Bu palçygy ýyly suwda gaýmagyň goýulygynda garyp, rozmarin ýagynyň 5 damjasyny we alma sirkesiniň 1ç.ç-ni goşmaly. Bu taýýarlanylan serişdäni birnäçe gezek ulanmak bolýar. Saçyňyzy durlanyňyzda, olara balzam çalyň ýa-da çopantelpegiň, mat-maçeha, çereda, narpyz, bidenek ýaly derman otlarynyň gaýnadylan suwuna durlaň. Derman otlaryndan durlag suwuny taýýarlamak aňsat: owradylan otlaryň 2 n.ç. 1 bulgur gaýnag suwda demläp, 10 min demine goýmaly. Soňra ony sowadyp, hasadan süzmeli-de, arassa saçlaryňyzy şoňa durlaýmaly.

Biziň döwrümizde ýaşlaryň köpüsi tenlerine surat çekmekligi ýa-da teniň haýsydyr bir ýerine halka dakmagy (pirsingi) halaýarlar. Eýsem olar bu barada gerekli maglumatlary bilýärmikä?

Tatuirowka — bu deriniň astyna sançmak arkaly reňk goýberip, dürli suratlar, şekilleri çekmeklik. Pirsing bolsa derini deşip, halka dakmaklykdyr. 

Tatuirowka bedeniň kesellere garşy durmak ukybyny peseldýändir, pirsingiň zyýany bolsa göwrelilik wagtynda belli bolyar.

Alymlaryň hasaplamagyna görä, erkekler aýallardan 10-15 ýyl ir ýogalýarlar. Olar erkekleriň   ömri orta hasap bilen 59 ýaş, aýallaryňky bolsa 73 ýaş diýip belleýärler. Umuman bu mesele babatda köp çaklamalar we pikirler bardyr. Bu çaklamalaryň we pikirleriň biri-de aýallaryň öz saglyklaryna has çynlakay çemeleşýändigini inkär etmeýär. Aýallar adatça wagtly-wagtynda lukmanlara ýüz tutýarlar, keselleriň öňüni almak maksady bilen lukmanlaryň gözegçiliginden geçip durýarlar, öz iýmitine we daş keşbine üns berýärler, umuman, özlerine seredýärler. Erkekler bolsa öz saglyklaryna biperwaýrak garaýarlar: alkogol içgileri içýärler, çilim çekýärler, ýagly naharlary köp iýýärler, fiziki hereketlere we maşklara üns bermeýärler, işde, hatda dynç alyşlarda-da töwekgellik edýärler.

Itburun (lat. Roza) – bägüller maşgalasyna degişli ýabany ösýän ösümlikleriň bir görnüşidir. Hybrid Musk Roses – itburnuň dekoratiw görnüşidir. Ol ýarym ýalpyldyly galyň ýaprakly, goýy gyzyl ýaş baldajykly bolýar. Miweleri gyzyl reňkli.

Itburnuň Buff Beauty, Felicia we Penelopa görnüşlerini derman hökmünde ulanmaklyk maslahat berilýär. Itburnuň Roza Moýýezi görnüşi Hytaýdan gelip çykandyr. Onuň Geranium atlysy açyk gyzyl gülli we miweli bolup, giňden ulanylýar.

Biziň günlerimize çenli ýetip gelen sünnet etmek däbi öz gözbaşyny taryhyň jümmüşinden alyp gaýdýar. Taryhçylaryň  bellemegine görä, käbir gadymy halklarda sünnet däbi adat bolup, "bütin zady halas etmek üçin, belli bir bölegini gazaply we rehimsiz hudaýlara bagyş etmek maksady bilen, çaganyň janyny halas etmek üçin ony sünnet etmelidir. Ol Hudaý ýoluna aýdylan haýyr-zekatdyr" diýip düşündirilipdir. Sünnet etmek köp halklarda duş gelýär. Gerodot şeýle ýazýar: "Ýer ýüzünde diňe üç  halk özüne sünnet edýändir: kolhlar, müsürliler we efiopiýalylar. Palestinada ýaşaýan siriýalylaryň aýtmagyna görä, olar bu adaty müsürlilerden alypdyrlar. Parfeniý derýasynyň ýakasynda ýaşaýan siriýalylar we olaryň goňşusy makronlar hem sünnet etmegi müsürlilerden öwrenendiklerini belleýärler. Müsürlileriň we efiopiýalylaryň sünnet etmegi nireden kabul edenligini aýdyp biljek däl. Bu adatyň örän gadymy bolmagy ähtimal".

Hünärmenler agyz boşlugy barada oňat alada etmek üçin diňe diş pastasy ýeterlik däl diýip hasaplaýarlar. Goşmaça serişde hökmünde "stomatologiýa kosmetikasyny" hem ulanmak maslahat berilýär. Bu serişdelere diş eliksirleri we agyz boşlugyny çaýkamaga niýetlenen ýörite suwuklyklar degişlidir.  Maglumatlary derňeýän gullugynyň bellemigine görä, uly ýaşly adamlaryň 35%-i bu serişderleri yzygiderli ulanýar.

Bu çaýkalýan serişdeler dükanlaryň we dermanhanalaryň köpüsinde satylýar. Olaryň  görnüşleri şeýle bir köp welin, alyjy haýsysyny saýlajagyny bilmän, ilkibada aljyraýar.  Çaýkalýan serişderleriň reňki, täsin gaplary "meni satyn al" diýýän ýaly, alyjyny özüne çekýär. Ýöne çaýkalýan serişderleriň gabyna ýa-da reňkine üns bermäň-de, olaryň düzüminiň hiline üns beriň. Haýsydyr bir çaýkalýan serişdäni satyn almazdan öň, onuň düzümindäki maddalaryň sanawyny ünsli okaň.

Atgulak – iň gadymy derman otlarynyň biri. Onuň mundan 3000 ýyl ozal Hytaý lukmançylygynda ulanylandygy barada maglumatlar bar. Gadymy grekler we rimliler hem atgulagyň tohumyny içgeçmelerde, aşgazanyň, içegäniň sowuklama kesellerinde şypa berýändigini bilipdirler. Gippokrat, Galen ýaly gadymýetiň meşhur lukmanlary hem atgulagy ulanypdyrlar. Lukman Hekim (Awisenna) dürli ýaralary bitirmekde atgulagyň örän peýdalydygyny belläpdir. Ol atgulagyň ýapraklaryny ýara bitiriji we gan akmalary togtadýan serişde hökmünde ulanypdyr.

Halk içinde atgulagyň ýara bitiriji häsiýeti barada şeýle rowaýat bar:

Häzirki zaman jemgyýetinde irki, islenilmedik ýetginjeklik göwreliligi köp duş gelýän hadysa öwrüldi. Ýetginjegiň özi we maşgalasy üçin duýdansyz, pajygaly, alaçsyz bolup görünýän bu ýagdaýyň döremeginiň aňarsynda, medisina we terbiýeçilik jähtinden çözülmeli meseleleriň ýatanlygyny bellemelidir.

Her ýyl dünýäde 13-17 ýaş aralygyndaky gyzlaryň 5-10%-i göwreliligi başdan geçiryärler.

Ýetginjeklik göwreliligi ABŞ-da has hem ýygy duş gelýär – 1 mün. ýetginjek gyzlara 114 sany göwrelilik ýagdaýy duşýar. Bu görkeziji Niderlandiýada pesdir – 1 mün. gyza 10 göwrelilik ýagdaýy duş gelýändir.