Adamzat döräli bäri onuň töweregini mydama haýwanlar gurşap alypdyr. Olaryň käbirlerini adam iýmit üçin awlasa, ýene birlerini howply duşmanlar we zyýan ýetirijiler hökmünde ýok edipdir, birentegini bolsa öz öýüne ýakynlaşdyryp, ellekileşdirmäge synanyşypdyr. Şeýdip, kem-kemden adamyň töweregine, onuň durmuşynyň hemrasy bolan – haýwanlar, jandarlar ýakynlaşyp ugraýar.

Häzirki döwürde itiň wepaly, pişigiň mylakatly dostlygyna hiç bir adam şübhelenip bilmez. Käbir ýagdaýlarda olar edil maşgala agzasy ýaly saklanylýar. Öý haýwanlary saklanýan maşgalada ösen çagalarda rehimdarlyk, jogapkärlik, birek-birege ünsli bolmak ýaly häsiýetler ösen bolýar. Şeýle hem dürli keselleri bejermekde, olaryň geçişini ýeňilleşdirmekde animaloterapiýanyň (haýwanlaryň kömegi bilen bejergi geçirmek) netijesiniň ýokarylygy eýýäm subut edilendir. Haýwanlar bilen ýakyn aragatnaşykda bolmak psihologiki bozulmalaryň utgaşykly bejegisinde, ruhy dartgynlygy aýyrmak we merkezi nerw ulgamynyň işini kadalaşdyrmak üçin ulanylýar. Käbir ýagdaýlarda olar adamlara daşky gurşaw bilen arabaglanyşygy sazlamagy öwredýär, galybersede ýalňyz adamlara "söhbetdeş", ömrüniň hemrasy bolup, beýleki adamlar bilen aragatnaşygyň ýetmezçiliginiň ornuny doldurýar.

Siz irden turanyňyzda, agzyňyzda erbet tagamyň duýulýandygyna, elbetde, üns berensiňiz. Belki, bu düýnki agşamlyk naharyň doly özleşdirilmänligindendir?  Eger şeýle bolsa, onda bu ýagdaý gaýtalanmaly däl. Ýöne  ýygy-ýygydan gaýtalanýan bolsa, onda bu käbir içki agzalaryň sazlaşykly işinde näsazlyklaryň başlandygyndan habar berýändir.

Agyzda irden duýulýan tagamlar dürli-dürli: ajy, turşy, duzly, hatda süýji hem bolup bilýär. Bu tagamlaryň döreýşi haýsy agzanyň zeperlenýändigine bagly bolýandyr..

Adamzadyň ýaşaýşynyň her bir pursady özüçe ajaýypdyr. Şonuň bilen birlikde her bir ýaşyň öz aýratynlyklary, öz kynçylyklary bar. Ýetginjeklik döwri hem bu meselede çetde durmaýar. Ol iň uzak geçiş döwri bolup, ençeme fiziologiki we psihologiki üýtgeşmeler bilen häsiýetlendirilýändir. Ýetginjeklik döwründe şahsyýet güýçli depginde ösüp başlap, onuň gylyk-häsiýetiniň we dünýägaraýşynyň esasy taraplary emele gelýändir.

Psihologiki sözlükde: "Ýetginjeklik döwri – çagalyk bilen uly, kämil adam bolma döwrüniň arasyndaky ösüş tapgyry. Ol jynsy taýdan ýetişmek we ulularyň durmuşyna gadam basmak bilen bagly üýtgeşmeler bilen häsiýetlendirilýär" – diýip bellenilýär.

Dünýä halklarynyň durmuş ýörelgelerinde, däp-dessurlarynda  görünýän özboluşlylyk bu halkiaryň jynsy gatnaşyklaryna hem degişli edilip bilner. Jynsy gatnaşyklardaky dürli-dürli aýratynlyklar şeýle bir özboluşlylygy, kähalatlarda bolsa geňgaldyryjylykly häsiýeti bilen tapawutlanýar welin, "Bah, şeýle-de bolýar eken-ow?" diýeniňi duýman galýarsyň. Ýöne bu gatnaşyklar näçe köpdürli, özboluşly bolsa-da, olaryň aňyrsynda maşgala gatnaşyklaryny, özara duýgulary pugtalandyrmaga gönukdirilen synanşyklar, islegler ýatandyr. Başga tarapdan bolsa, şeýle ýokary duýgularyň manysyna her halkyň özboluşly düşündiriş berýändigini göz öňüne tutmalydyr.

Häzirki  döwürde  ekologlar  daşky gurşawyň, esasan-da howanyň hapalanmagy barada köp gürrüň edip, bu meseläni adamzada uly howp salyp biljek kynçylyklara degişli edýärler. Näme üçin howanyň hapalanmagynyň şeýle köp sebäbi bar? Daşarda göze görünýän hapa bolmasa-da, näme üçin bu babatda aladalanmaly? Göräýmäge, howa dury we arassa. Emma hakykatda bu asla beýle däl! Siz şäheriň belent ýerine çykyp, aşak ser salyp gördüňizmi? Şonda siz howanyň çalymtyl reňklidigini görersiňiz.

Ýadawlyk duýgusy her bir adamy wagtal-wagtal tapdan düşürýär. Ýöne ýatyp dynjyňy alanyňdan soň, ajaýyp durmuşyň dowam edýänligine göz ýetirýäň. Gynansak hem käbir ýagdaýda umumy tapsyzlyk, ýadawlyk hiç aýrylmaýar.

ADATYMY ÝA-DA DOWAMLY?

Soňky döwürde: "Men mydama ýadaw!" – diýen sözleri häli-şindi eşitmek bolýar. Aslyýetinde, adaty we dowamly ýadawlygyň tapawudy nämekä?

Bedeniň dürli ýerlerinde ýerleşýän hallar ( oňa "meň, nar, täç" hem diýilýär) adamlaryň ählisinde diýen ýaly duş gelýär. Ýaňy doglan çaganyň bedenindäki, ýüzündäki hallar hiç birimiz üçin geň hadysa däl. Şol hallara ýanap, çagalara Hally, Nartäç, Meňli ýaly atlar dakylýar. Eýsem, çaganyň bedenindäki hallary görüp, aladalanmak  gerekmikä?

Newuslar (hallar) derini emele getirýän bir ýa-da birnäçe gatlaklaryň öýjükleriniň  çendenaşa ösmegi netijesinde emele gelýän üýtgeşmelerdir. Belli bolşy ýaly, deri ýokarky gatlak hasaplanylýan epidermisden (deri üsti), saç haltajyklaryny, gan we limfa damarlaryny, ýag, der mäzlerini, nerw süýümleriniň uçlaryny saklaýan dermadan  hem-de deriasty ýag gatlagyndan ybaratdyr. Newuslar (hallar) deriniň her bir gatlagyndan döräp bilýändir.

Megerem, ýer ýüzünde öz keşbinden doly razy adam ýok bolsa gerek. Köp kosmetiki ýetmezçilikleri dürli serişdeler bilen ýapyp bolýan bolsa, "boýumy nähili ösdürmeli?", diýen meseläni çözmek üçin adamlar bedenini dürli synaglara,  özüni bolsa howpa iterýärler. Boýy ösdürmegiň usullary kän, ýöne netijeli we howpsuz ýoluň azdygyny bilmek zerurdyr.

Häzirki zaman usullary ulanyp, adam her bir ýaşda öz boýunyň ösmegine ýardam berip biler, ýöne ol näçe ýaş bolsa, işiň netijesi şonça ýokary bolýar.  Boýyny ösdürmegi arzuw edýänleriň ýolunda  diňe olaryň ýaltalygy böwet bolup biler.

Biziň döwrümizde jynsy gatnaşyklary meselelerinde hemme zat ap-aýdyň, düşnükli ýaly. Bu barada maglumatlary biziň dürli çeşmelerden almaga mümkinçiligimiz bar. Oňa garamazdan, jynsy gatnaşyklaryň fiziologiýasy barada döredilen toslamalar agyzdan-agza geçip, goşmaça "täzelikler" bilen baýlaşýar. Geliň, pynhan gatnaşyklarda duş gelýän iň ýörgünli toslamalar bilen tanşyp, hakykaty mälim edeliň.

Agyzdan ýakymsyz ys gelme ýagdaýyna biz köp halatlarda üns bermeýän hem bolsak, bu çynlakaý kynçylykdyr. Düýnki şowhunly geçirilen agşamdan ýa-da täze bolmadyk iýmit netijesinde zäherlenme ýagdaýy bolsa, elbetde düşnükli zat. Şeýle halatlarda özüňi kadaly ýagdaýa getirmek ýeterlik bolýar.

Eger agyzdan gelýän ýaramaz ys adamyny hemişe biynjalyk edýän bolsa, bu başga kynçylykdyr.