Maýmyn mama keseliniň ýokuşma häsiýetini üýtgedip, Ýewropada we ABŞ-da birden köpelmegi örän aladalandyryjy. Adatça, bu kesel adamlara haýwanlardan ýokuşýar we Afrikanyň daşynda seýrek duş gelýär. Ýakynda bu kesele uçran näsaglaryň birnäçesi maýmyn mamasynyň endemik ýurtlaryna syýahat etmändirler we öňki kesellänler bilen baglanyşyklary ýok. Keseliň adamdan adama ýokuşýan bolmagy ahmal.

Täze barlaga görä, klimatyň üýtgemegi sebäpli temperaturalaryň ýokarlanmagy dünýäde adamyň uky wagtynyň peselmegine getirdi. Ukysyzlyk birnäçe fiziki we akyl taýdan ýarawsyzlyga sebäp bolup biljek töwekgelçilik faktorydyr.

Alymlar 2015-2017-nji ýyllarda, 68 ýurtdan 47000-den gowrak ululardan uky ölçeýiji bilezik arkaly uky hasabatyny topladylar.

ABŞ-nyň Milli ýol hereketiniň howpsuzlygyny dolandyryş gullugynyň (NHTSA) hasabatyna görä, geçen ýyl ABŞ-da ýol heläkçiliginden ýogalanlar 43,000 töweregi bolup, 2020-nji ýyldakydan 10.5% köpelipdir. Şeýle-de ABŞ-da ulagly geçilen ýollar 11.2% artyp, 325 milliard mile (523 mlrd km) ýetdi.

Günorta Aziýada güýçli, ölüm howply ýylylyk tolkunlarynyň bu ýyl adatdakysyndan has ir başlamagy adamlary geň galdyrdy.

Sebitde 38˚-dan ýokary temperaturaly üçünji hepde dowam edýärkä Hindistanda azyndan 25, Päkistanda 65 adam öldi. Emma hakyky ölüm sanlarynyň has köp bolmagy mümkin.

Metamfetaminiň esasy ingrediýentiniň tebigy çeşmesi bolan efedranyň owgan daglarynda ösýändiginiň üstüniň açylmagy ýurduň bikanun neşe pudagynyň güllemegine ýardam etdi.

Ykdysady çökgünligi we dünýä bazarlaryndan üzňeligi başdan geçirýän Owganystan, dünýäniň metamfetamin eksportynyň merkezine öwrüldi. Bu has köp owganlylaryň özüni hem bu neşe serişdesini öndürmäge hem-de ulanmaga iterdi.

Geçen günlerde Demirgazyk Koreýa ýurtda COVID-19 wirusynyň ýaýrap başlandygyny kabul etdi we 2 ýyllap wirusdan azatdygy barada köpleri şübhelendirip gezen ýurtlaryň içinde hakykaty boýun alan ilkinji ýurt boldy.

Ýurduň ýolbaşçysy Kim Joň Un maskaly çykyş edip, milli adatdan daşary ýagdaýy yglan etdi we tutuş ýurda lokdaun (berk hereket çäklendirmesi) girizdi. Ýurduň döwlet metbugaty paýtagt Pýoňýaňda Omikron ştamynyň bir görnüşiniň anyklanylandygyny habar berdi, emma hadysalaryň sany we infeksiýanyň çeşmesi barada maglumat bermedi.

BSGG-nyň soňky hasabatyna görä, 2021-nji ýyl bilen deňeşdireniňde 2022-nji ýylyň ilkinji 2 aýynda dünýädäki gyzamyk hadysalary 79% artdy.

Çagalaryň arasynda ölüm howply kesel bolan gyzamyk, dümewden, Eboladan we COVID-19-dan hem has çalt ýokuşýar. COVID pandemiýasynyň çagalaryň immunizasiýasyna salan bökdençlikleri, COVID çäklendirmeleriniň azaldylmagy we adamlaryň köpçülikleýin birek-birege ýakynlaşyp başlamagy gyzmagyň ýaýramasy üçin uly mümkinçilik döretdi.

Aborta degişli çäklendirmeleriň dünýä boýunça barha gowşadylýan döwründe Amerikanyň Birleşen Ştatlary aborta bolan konstitusion hukugyndan el çekmäge ýakynlaşýar.

1973-nji ýylda "Roe v. Wade" kazyýet işinden soňra ABŞ-nyň Ýokary kazyýeti şeýle karar çykardy: Göwreliligiň ilkinji 3 aýlygynda enäniň lukmançylyk kömeginiň üsti bilen abort etdirmäge doly hukugy bar; göwreliligiň ikinji 3 aýlygynda her ştatyň özi enäniň saglygyny göz öňünde tutup, aborta çäklendirmeler girizip biler; göwreliligiň soňky 3 aýlygynda enäniň saglygyna we janyna howp abanmaýan ýagdaýynda, her ştat özbaşdak aborta çäklendirme girizip ýa-da ony büs-bütin gadagan edip biler.

Bütin dünýäde ýabany poliomiýelit hadysalary iň az derejelere düşen hem bolsa, käbir ýurtlarda damja waksinalarynyň ýetmezçiligi sebäpli hadysalar köpelýär.

Munuň hem bir sebäbi damja waksinanyň düzümi bilen bagly.

BSGG-nyň 4 million sosial mediýa postlaryny derňäp geçiren barlagyna görä, 55 milliard dollarlyk çaga iýmiti (formulasy) senagaty ekspluatator marketing (potensial müşderileriň önümiň ýa hyzmatyň bilen gyzyklanmasyny gazanmak üçin edilýän işleriň toplumy) tärlerini ulanmak arkaly çagany ene süýdi bilen iýmitlendirme tejribelerine şek ýetirýär. Ýatlatsak, fewralda hem hut şu mesele barada bir hasabat çykypdy.