Adam bedeni ewolýusiýanyň täsirinde ullakan üýtgeşmelere, daşyndan berilýän agramlara mejbur bolup gelýär. Käbir alymlaryň bellemegine görä, "Adam bedeni az iýip, köp hereket etmäge ukyplydyr". Ýöne häzirki zaman adamlarynyň aglabasy edara işlerinde işläp az hereketlilik durmuşyny alyp barýarlar. Kompýuterleriň peýda bolmagy bilen bu meseleler has hem çuňlaşdy. Çagalar, ýetginjekler köp wagtlaryny monitoryň öňünde oturmak bilen geçirip başladylar. Daşarda, arassa howada bir wagtky oýnalýan çaga oýunlaryna, indi kompýuterleriň üsti bilen arkaýyn hyýaly aralaşyp bolýar. Bu bolsa saglyga ters täsirini ýetirýär. Kompýuteriň başynda uzak wagtlap oturyp işlenende, okalanda, oýnalanda bu ýagdaýyň beden agzalary üçin uly agram we urgy bolup bilýandigi öňden bellidir.

Owadan dodaklar – birinji nobatda, sagdyn dodaklardyr. Şonuň üçin howanyň sowamagy bilen olaryň ýagdaýyna aýratyn üns bermeli bolýar. Dodaklarda ýag mäzleriniň bolmanlygy üçin olara hemişe çyglylyk ýetmeýär we şonuň üçin olaryň gurap jaýrylmalary, sowuklamalary, solmagy ýaly alamatlar ýüze çykyp başlaýar. Ýylyň sowuk wagtynda bolsa çyglylygyň ýitirilmegi ýokarlanýar, şonuň üçin hem dodaklarda islenilmeýän özgerişleriň nädip bolýandygyny bilmek möhümdir.

Dodaklarda jaýryklaryň emele gelmeginiň sebäpleri

Erkek jyns agzalarynyň şikeslenmeleri öz köpdürliligi bilen tapawutlanyp, olaryň içinde ujydyň pürçiginiň, ujydyň kellejiginiň we gowak görnüşli bedeniniň şikeslenmeleri aýralykda ýa-da ýumurtga haltajygynyň şikeslenmeleri bilen bilelikde ýygy duş gelýändir.

Şikeslenmeleriň görnüşleri

► Ujydyň uly bolmadyk şikeslenmeleriniň arasynda balagyň syrmasy bilen onuň derisiniň gysylmagy iň ýygy ýaýrandyr. Döreýän ýara uly bolmasa hem, ol güýçli agyrynyň döremeginiň sebäbi bolup bilýändir. Ýarany ulaltmaz ýaly, syrmanyň şikeslenen ýeriň aşagyndan açylar ýaly edip kesilmegi zerurdyr.

Döwürdeş zenanlara öý hojalygynyň keşigini çekme, hünärmenlik ösüşini gazanmak, döreýän dürli durmuşy kynçylyklary ýeňip geçme bilen birlikde zenan näzeninligini, mylakatlylygyny saklamak kyn bolsa gerek. Durmuşy kynçylyklaryň çözgüdini gözleme, barha ýokarlanýan jemgyýetçilik talaplary mylakatlylygy, zenan mähirliligini ýok edip, zenana mahsus bolmadyk yňdarmalygyň, rehimsizligiň, duýgularyň sowuklygynyň döremegine getirmäge ukyplydyr. Öz kalbyňda ýumşaklygy, hoşamaýlygy saklap, nädip mähirli bolup galyp bolýarka?

Bodybuilding ýada trenažor sözleri indi bize ol diýen nätanyş däl bolsa gerek. Sportuň bu görnüşi bilen gyzyklanýan ýaşlarymyzyň sany günsaýyn köpelýär. Beden şeklini gowulandyrmak, muskully bolmak her bir ýaş nesliň arzuwy. Emma olar beden şekilini gowulandyrmagyň uly sabyr we yzgiderlilik talap edýändiginden habarlymykalar? Ýa-da olar hem protein we steroidleriň şöhradyny eşdip geldilermikä?

Trenažor zalynda aşakdaky ýaly gürrüňdeşlige ýygy-ýygydan duş gelmek bolýar.

– Salam dost, men bu gün täze başladym. Sen haçandan bäri türgenleşýärsiň?

– Salam, aramyza hoş geldiň. Men eýýäm 1 ýyldan gowrak wagt bäri dowam edýärin.

– Tüweleme, bildirýär. Ýene bir zat sorasam bolarmy? Sen hem derman ulanyp gördüňmi?

Bu gepleşikde agzalan "derman" sözi nämäni aňladýar? Proteinmi ýa-da aminoturşylyklarmy? Ýok, proteinler köplenç tozga görnüşünde bolýar we olar aminoturşylyklar bilen birlikde trenažorlarda hem satylýar. Bu ýerde göz öňünde tutulýan derman anabolik steroidlerdir.

Meniň joram öz gyzynyň adamsyndan aýrylşýanyny aýdyp kellesini aşak egdi. Joramyň gözlerinden syrygyp gaýdan ýaş bolsa, bu ahwalatyň ene ýüregini gyýym-gyýym edip kesýändiginden habar berýärdi. Joramyň bir ýyl mundan ozal gyzynyň toýunda begenjinden ýelgamak ýaly ylgap myhmanlary garşy alşyna, gyzyny durmuş ýoluna ibermek üçin uly taýynlyk görşüni ýatlap, oňa ýüregim awady. Ene arzuwy puç boldy. Men: "Mähri näme üçin aýrylyşmagy ýüregine düwdi?" diýip soradym. Joram uludan demini alyp: "Döwran düýbünden başga adam ekeni. Özi hem ejem ogly. Biz hiç düşünşip bilemzok diýýär" diýip jogap berdi...

Näme üçin biziň döwrümizde nikalaryň bozulmagy köp duş gelýär? Näme üçin biziň mama-babalarymyzdyr, ata-enelerimiziň döwründe durmuşy şertler ol diýen ýaramly bolmasa hem, nikalar berk bolup, olar özara hormat we söýgi bilen ýaşapdyrlar? Belki-de, biziň ýaşlarymyz durmuş ýoluna taýynlyksyz rowana bolýandyrlar? Men bu mesele babatda pikirlendim we biziň ýaşlarymyzyň nazara almaly esasy ýagdaýlaryny kesgitlemäge synanşyk etdim.

"Gyzym, bes et indi dyrnaklaryňy gemirmäni. Iciň gurçukdan dolar" diýen sözleri men çagalyk döwrümde enem-atamdan ýygy-ýygydan eşidýärdim. Zyýanly hem gelşiksizdigine düşünsem-de, maňa bu endigi taşlamak kyndy. Men ýaşym gitdigiçe, dyrnaklarymy gemirmekden gutulmak maksady bilen, köpler bilen sorag-jogap alyşmaga başladym. Dürli çeşmelerden maglumatlary okadym. Şeýlelik bilen hem, dyrnak gemirme endiginiň sebäpleriniň we ony bes etmäge kömek edip biljek usullaryň üstünden bardym.

Her ýylyň 3-nji dekabrynda Maýyplaryň Halkara güni bellenilip geçilýär. Ýöne öz durmuşy, kynçylyklary, islegleri, howsalasy, agyrsy bilen biziň aramyzda ýaşaýan bu adamlar aýratyn düşünmä, kömege, garaýşa mynasyp bolup, olar barada dine şu gün ýatlama adamçylyk jähtinden uly ýalňyşlyk bolardy.

Maýyp – fiziki, akyl ýetirme, duýuş we ruhy taýdan bozulmalary sebäpli jemgyýetde ýaşaýşa ukyplylygy çäklenen adamdyr. Bu bolsa maýyplygyň dürli derejeleri bilen häsiýetlendirilýändir. Günbatarda häzir "maýyp" sözi ulanylmaýar. Şeýle adamlary "mümkinçiligi çäklendirilen adamlar" diýip atlandyrýarlar.

Biziň köpümiz AIW-iň ýokuşma töwekgelçiligine howaýy zat höküminde garaýarys we häzirlikçe bu wirusyň bize ýokuşmajakdygyna ynamly bolýarys. Bir gezek geçirlen jynsy gatnaşyklaryň ýa-da adaty bolmadyk jynsy gatnaşyklaryň üsti bilen bu wirusy "peşgeş" almajakdygymyz barada ýalňyş düşünjelere aldanyp gezýäris.

Ilkinji gezek geçirlýän jynsy gatnaşyklarda hem ýoldaşyňyz bu wirusy göteriji bolup, siz prezerwatiw ulanmadyk bolsaňyz, ýokuşmanyň bolup biljekdiginden habarly bolmalydyr. Soňky jynsy gatnaşyklary bu töwekgelçiligi has hem artdyrýandyr. Şeýle hem, bu töwekgelçilik aýbaşy döwründe geçirilýän goragsyz jynsy gatnaşyklarda, ýatga spiral goýlan bolsa we bejerilmedik jynsy gatnaşyklary arkaly geçýän ýokançlyklaryň bolan wagty has hem ýokarlanýandyr. AIDS keseliniň döremegine getirip biljek AIW-iň beden suwukluklary – ganyň, dölüň, jynshana bölünip çykmalaryň, ene süýdüniň üsti bilen ýokuşýandygyny ýatda saklamalydyr.

Kegeliň maşklary – çanaklyk düýbüniň myşsalarynyň çeýeligini ýokarlandyrmaga kömek berýän maşklardyr. Kaliforniýaly aýal lukmany Arnold Kegel (suratdaky) öz işläp düzen maşklar toplumy barada ilkinji gezek 1948-nji ýylda söz açýar. Gündelik durmuşda çanaklyk düýbüniň myşsalary herekete getirilip türgenleşdirilmeýär we wagtyň geçmegi bilen olar öz çeýeligini ýitirip, gowşak ýagdaýa eýe bolýar. Ilkibaşda olar peşewi saklap bilmezlik, ýatgynyň aşak düşmegi ýaly kynçylyklardan kösenýän aýallar üçin niýetlenen bolsa-da, ol maşklar jynsy gowşaklygyň öňüni almagy isleýän erkek adamlar üçin hem peýdaly boldy.