Möhüm bellik: Aşakdaky maglumatlar toplumy Beýik Britaniýanyň hökümeti tarapyndan Türkmenistanda jynsy zorlanma sezewar bolup biljek britan raýatlary üçin taýýarlanyldy. Biz Saglykda türkmenistanlylaryň özleri üçin şeýle resurslaryň kemçiligini nazarda tutup, bu maglumatlary ildeşlerimize ýetirmek isledik. Ýurdumyzda aç-açan gürrüň edilmese-de, jynsy zorlanma hadysalary bolup durýar we pidalar ýyllarboýy ýa-da ömürboýy onuň yzasyny çekip ýaşaýarlar. Biz jemgyýet hökmünde bu meseläni ara alyp maslahatlaşmaga we oňa çözgüt gözlemäge başlamalydyrys.

Akupunktura (iňňe bilen bejergi) – gadymy bejeriş usuly bolup, onuň netijeliligi häzirkizaman lukmançylygynda hem ykrar edilendir. Akupunktura bedeniň anyk bellenilen nokatlaryna derasty inçejik iňňeleri goýmak arkaly geçirilýär.

Halk lukmançylygy

Halk lukmançylygynyň uzyn taryhy bar. Halk lukmançylygy – saglygy goramak, fiziki we akyl keselleriniň öňüni almak, anyklamak, gowulaşdyrmak ýa-da bejermek üçin ulanylýan dürli medeniýetleriň ýerli halkynyň teoriýalaryna, ynançlaryna we tejribelerine esaslanýan, düşündirip bolýan ýa-da bolmaýan bilimleriň, başarnyklaryň we tejribeleriň ýygyndysydyr.

Klimaks döwri adatça aýallara degişli edilip, ýumurtgalyklaryň işiniň peselmegi we aýbaşylaryň üýtgemegi bilen başlanýar. Döwrebap lukmançylykda erkek adamlarda hem şeýle ýagdaýyň döreýändigini subut edýän barlaglar bar.

"Erkekleriň klimaksi" ýa-da "andropauza" – bu erkeklik gormonlarynyň ýetmezçiligi bilen ýüze çykýan hemme ýagdaýlaryň umumy atlandyrmasydyr. Adatça 50 ýaş töweregi ýüze çykyp, önelgelilik we seksual işjeňligiň peselmegi bilen alamatlanýar.

Erkeklik jyns mäzi – gormonlary we gormona meňzeş maddalary işläp çykarýan mäzli dokumadan we myşsalardan ybarat, uly bolmadyk agzadyr. Jyns mäzi kiçi çanaklykda, peşew haltanyň aşagynda ýerleşip, peşew çykaryjy kanalyň başlangyjyny gurşap alýandyr. Bu agza dölüň düzüminiň esasyny düzýän we erkeklik jyns öýjükleriniň hereketjeňligini amala aşyrýan suwuklygy işläp çykarýar.

Erkeklik jyns mäziniň adenomasy – bedeniň gormonal durkuny üýtgedýän we erkek adamynyň peşew bölüp çykaryjy ulgamyna we seksual işjeňligine täsir edýän çynlakaý çemeleşmeli keseldir.

Adatça androlog hem, urolog hem "erkekleriň lukmany" hasaplanýar. Olar biri-birinden nähili tapawutlanýar?

Tagtabit (Lat. Cimex lectularius) maýda, ýasy, mugthor (parazitik) möjejik bolup, ukuda ýatan adamlaryň we haýwanlaryň ganlaryny sormak arkaly iýmitlenýär. Tagtabitler gyzylymtyl goňur reňkli, ganatsyz, 1-7 millimetr ululykda bolýarlar we iýmitlenmän birnäçe aý diri galyp bilýärler.

Biziň döwrümizde jemgyýetçilik, maşgala gatnaşyklaryna we ahlak häsiýetlerine bolan garaýyşlaryň özgermegi netijesinde jynsy gatnaşyklara bolan garaýyşlar hem özgerdi. Ozallar ilkinji jynsy gatnaşyklar maşgalanyň başlangyjyny goýýan pynhan gatnaşyklaryň gözbaşy hökmünde görlen bolsa, indi jynsy gatnaşygyň manysy, ähmiýeti we wagty jübütden jübüte üýtgäp bilýär. Şol bir wagtda, gyzlyk perdesine bolan garaýyş hem üýtgedi. Ýaşlaryň ençemesi oňa arassalygyň, ahlak päkliginiň, ýaşlygyň nyşany hökmünde garasa, käbir oglan-gyzlar üçin ol hiç bir çuň manyny aňlatmaýar.

Ýurdumyzda dürli ýaşdaky erkek adamlar lukmana ýüz tutmakdan gorkýarlar. Aýallar öz saglygyna jogapkärli çemeleşip, çydamlylygy bilen tapawutlanýarlar, emma erkekler barada beýle diýip bolmaýar. Olaryň aglabasyny lukmançylyk enjamlarydyr-gurallary gorkuzýan bolsa, köpüsi tötänleýin anyklanan keseliň öňünde ejizlemekden çekinýärler. Aslynda erkek adamlar hassahanada barlagdan geçmegi boş wagt ýitirme hasaplaýarlar. Şeýdip, wagtynda anyklananda doly bejerip boljak keseller dowamly görnüşe ýa-da gaýraüzülmeli ýagdaýa geçýärler we erkek adamyň durmuşynyň hilini peseldýärler.

Güýz-gyş aýlary başlanýan möwsümleýin dümew keseli dem alyş agzalarynyň keseliniň ýokarlanmagyna getirýän esasy sebäp bolup, adamlaryň saglygyna zeper ýetirýändir we zähmete bolan ukyplylygyny pesedýändir.

Möwsümleýin dümew-bütin dünýä ýaýran dümew wirusynyň döredýän ýiti ýokanç keselidir. Wirusyň dört görnüşini tapawutlandyrýarlar: A, B, C we D. Dümewiň A we B görnüşi hemişe keseliň möwsümleýin ýaýramalaryna (epidemiýalara) getirýändir.